ธรรม

ผมเคยบวชเรียนครั้งหนึ่ง เป็นการบวชให้แม่

ช่วงระหว่างแม่ป่วยหนัก ผมสัญญากับแม่ว่าจะบวชเพื่อหวังให้กำลังใจท่านในการต่อสู้กับโรคร้าย จะอยู่จนเห็นผมห่มผ้าเหลืองอีกไม่กี่เดือน

แต่แม่อยู่ต่อไม่ไหว 

หลังแม่จากไป ผมตั้งใจบวชตามสัญญา ตั้งปณิธานว่าจะใช้เวลาศึกษาปฏิบัติธรรม นั่งสมาธิ และแผ่ส่วนบุญกุศลให้กับท่านทุกวัน

ผ่านพิธีบวชอันเคร่งขรึมมาได้ เรื่องวุ่น ๆ ของพระใหม่ก็เริ่มตั้งแต่การครองจีวรให้ถูก ซึ่งครั้งแรกก็จะเก้ ๆ กัง ๆ ว่าม้วนชายผ้าอย่างไร ต้องฝึกกันอยู่หลายวันกว่าจะเข้าที่เข้าทาง และโดยเฉพาะการฉันสองมื้อ งดอาหารมื้อเย็น ถือเป็นเรื่องทรมานของพระใหม่แทบทุกรูป  พระหนุ่ม ๆ บางรูปที่บวชพร้อมกันเช้านั้น

นอนร้องไห้ในคืนแรก เพราะคิดถึงที่บ้าน

เช้าวันแรก พวกเราถูกปลุกให้ตื่นก่อนฟ้าสาง ออกเดินบิณฑบาตในความมืด ตามหลังพระรุ่นใหญ่ไปตามซอกซอยของหมู่บ้านใกล้ ๆ วัด

เป็นครั้งแรกที่เกิดสำนึกลึก ๆ ในใจถึงการทำบุญตักบาตรที่ชาวบ้านตั้งใจตื่นมาประกอบอาหารสดใหม่ให้ทันก่อนขบวนแถวของพระมาถึง คอยใส่บาตรให้พระครบทุกรูป และนั่งพนมมือไหว้ต่อหน้าเราขณะที่พระผู้ใหญ่เริ่มสวดให้พร ทั้งที่เขาเป็นผู้มีพระคุณให้อาหารเลี้ยงดูเรา ยังเป็นภาพจำติดตามาถึงวันนี้ 

บอกตัวเองว่า ตอนนี้ร่างกายนี้อยู่ได้ก็เพราะแรงศรัทธาของญาติโยมเพื่อให้เราได้มีเวลาศึกษาปฏิบัติธรรม โดยไม่ต้องวุ่นวายกับเรื่องทำมาหากิน 

แต่ละวันจึงตั้งใจปฏิบัติธรรม รักษาความสงบ สำรวมกายสำรวมใจ สวดมนต์ทำวัตรเช้า อ่านตำรา ฝึกสมาธิ สวดมนต์ทำวัตรเย็น ฝึกสมาธิ แผ่เมตตาแก่สรรพสัตว์

แต่กิจของพระไม่ได้มีแค่เรื่องของการศึกษาธรรม ยังมีกิจของการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในวัด ปัดกวาดทำความสะอาดลานวัด เช็ดถูอาคาร ศาลา กุฏิ ไปจนถึงล้างห้องส้วม  แบ่งงานกันจัดระเบียบอาหาร เครื่องอุปโภคบริโภค ที่ญาติโยมนำมาถวายวัด ไปจนถึงการรับทำบุญถวายสังฆทาน ซึ่งพระใหม่ต้องมาหัดท่องบทสวดที่ไม่คุ้นเคยอีกหลายบท

อยู่วัดได้สักสัปดาห์ ที่วัดก็เริ่มให้พระใหม่ตามพระอาวุโสไปรับกิจนิมนต์ทำบุญตามบ้านหรือสำนักงาน ได้รับปัจจัยหรือเงินใส่ซองมาเป็นครั้งแรก ทั้งที่พระใหม่มาแค่นั่งประดับให้ครบจำนวน เพราะยังสวดอะไรไม่เป็น

รับกิจนิมนต์อยู่หลายครั้ง จนตอนสึกรวมเงินได้ก้อนหนึ่ง ผมถวายคืนวัดทั้งหมดเพื่อร่วมทำบุญสร้างศาลาปฏิบัติธรรมใหม่ เพราะผมถือว่าเป็นปัจจัยที่ญาติโยมถวายให้เมื่อครั้งมีชีวิตเป็นพระ ไม่ใช่ฆราวาสเมื่อสึกแล้ว

ถามว่าพระใหม่ได้ร่ำเรียนหรือฝึกปฏิบัติธรรมได้กี่มากน้อยในช่วงบวชไม่กี่สัปดาห์ ตอบว่าได้น้อยมาก

พระใหม่บางรูปยังน่าสงสารที่เคลียร์งานทางโลกไม่จบ ต้องโทรศัพท์คุยงานกับลูกน้องที่ออฟฟิศทุกวัน บางรูปนั่งนับวันรอว่าจะสึกเมื่อไร ระหว่างบวชจึงเสียโอกาสและเวลาเข้าถึงความสุขสงบภายใน

แต่เพียงแค่การได้ห่มผ้าเหลืองไม่กี่วัน ชาวไทยพุทธก็เชื่อว่าจะได้ผลบุญมากมาย เผื่อแผ่ไปถึงพ่อแม่และญาติสนิทมิตรสหาย ส่งผลไปจนถึงชาตินี้ชาติหน้า

น่าคิดว่าระหว่างการได้ครองรูปธรรมภายนอกอย่างนักบวช กับการพัฒนาจิตใจภายในเพื่อเข้าถึงแก่นธรรม แบบไหนน่าจะได้ผลบุญมากกว่า

หลังสึก จิตใจผมยังสงบ มีสติและสมาธิดีมาก รู้สึกว่าสิ่งที่ตั้งใจฝึกปฏิบัติมายังติดตัวมาอีกเป็นเดือน ๆ ก่อนที่เรื่องทางโลกจะเข้าครอบงำมากขึ้นเรื่อย ๆ

ประสบการณ์การบวชให้แม่เมื่อกว่า ๑๐ ปีก่อน ทำให้วันนี้ยังให้ความสำคัญกับลมหายใจเข้าออก บอกตัวเองว่าตื่นมายังมีลมหายใจก็ถือว่าเป็นบุญแล้ว

เพราะสัจธรรมที่ไม่มีใครปฏิเสธได้

คือทุกสรรพสิ่งล้วนมีการเปลี่ยนแปลง

ในโลกสุดผันผวน สังคมที่ถดถอย และสิ่งแวดล้อมกำลังล่มสลาย คนรุ่นใหม่พากันเสื่อมศรัทธากับศาสนาที่เป็นแค่พิธีกรรมและการแสวงหาอำนาจและผลประโยชน์  หลายคนเปลี่ยนไปมีศาสนาใหม่ คือการไม่มีศาสนา

การรักษาบทบาทของศาสนาและตัวแทนศาสนาอย่าง พส. หรือพระสงฆ์ เพื่อทำหน้าที่เผยแผ่ธรรมะของพระพุทธเจ้าจึงเป็นเรื่องท้าทายอย่างยิ่ง

สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
บรรณาธิการบริหารนิตยสารสารคดี