เรียบง่าย - จากบรรณาธิการฉบับที่ 446

โต๊ะทำงานของคุณเป็นแบบไหน

แบบ ๕ ส. สะอาด ๆ เป็นระเบียบเรียบร้อย หรือกองเต็มไปด้วยเอกสารรกรุงรัง

เคยมีการวิจัยว่าคนที่โต๊ะทำงานรก ๆ อาจส่งสัญญาณว่ามีความคิดสร้างสรรค์ ทำงานได้ผลิตผลมากกว่าคนติดเจ้าระเบียบและโต๊ะเรียบร้อย

แต่ไม่ได้หมายความกลับกันว่า ถ้าทำให้โต๊ะรก ๆ แล้วจะมีความคิดสร้างสรรค์

โดยทั่วไปความเป็นระเบียบเรียบร้อยจนเกินพอดีมักสร้างความอึดอัด ตึงเครียด  ส่วนความรกหรือยุ่งเหยิงเกินไปก็สร้างความสับสน น่าเวียนหัว

ชอบรกหรือชอบเนี้ยบ น่าจะเป็นบุคลิกเฉพาะคน ไม่มีถูก-ผิด

บางทีสิ่งที่เราต้องการอาจเป็นอะไรที่อยู่ตรงกลาง ๆ เป็นธรรมชาติ คือมีความซับซ้อนพอให้สมองถูกกระตุ้นเป็นระยะ ๆ

หรือถ้ามีน้อยก็จริง แต่กระตุ้นให้คิดได้มาก แบบที่เรียกว่า minimal

ความเรียบง่ายต่างจากความ “ง่าย”

การจัดสวนหินญี่ปุ่นที่ดูเรียบง่ายตามปรัชญาเซน ผสานความสงบกับความเคลื่อนไหว พื้นที่กับความว่างทำให้ต้องหยุดคิด กลับสู่ปัจจุบัน แลเห็นถึงสัจธรรมความเชื่อมโยงเกี่ยวพันกันของสรรพสิ่ง  หินก้อนหนึ่งก็อาจแสดงถึงกาลเวลา การเดินทางของอดีต ปัจจุบัน และอนาคต

ลองพิจารณาดูใบไม้แบน ๆ สักใบ รูปร่างและโครงสร้างของมันเรียบง่ายมาก แต่ถ้าส่องขยายดูลายเส้นแตกแขนงก็จะเห็นความซับซ้อนที่มีการจัดระเบียบอยู่ในตัว  โครงสร้างที่ผสมผสานความเรียบง่ายกับความซับซ้อน ทำให้ใบไม้สร้างธาตุอาหาร

พื้นฐานของทุกชีวิต และยังสร้างสมดุลของชั้นบรรยากาศด้วยการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนกับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์หมุนเวียนเป็นวัฏจักร

เช่นเดียวกับเวลาดูคนรำชี่กงหรือไทเก๊ก เราจะประหลาดใจว่าเพียงการเคลื่อนไหววาดแขนสองข้างสลับไปมานั้น ทั้งดูเรียบง่ายแต่ก็ซับซ้อน งดงามในความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับพื้นที่รอบ ๆ

สูตรสมการฟิสิกส์ E=mc2 ของไอน์สไตน์นั้นเรียบง่ายยิ่ง แต่ซ่อนความลับของธรรมชาติไว้ คือความสมมูลระหว่างสสาร (m) กับพลังงาน (E)  สองสิ่งที่แตกต่างกลับเป็นสิ่งเดียวกัน

พลังงานคือสสาร สสารคือพลังงาน เป็นสมการที่อธิบายปฏิกิริยาของอนุภาคมูลฐานในอะตอม ไปจนถึงการสร้างพลังงานของดวงอาทิตย์ที่ให้กำเนิดชีวิตบนโลก

ถอยมามองสถานการณ์ปัจจุบัน กลับเต็มไปด้วยความวุ่นวายซับซ้อนที่สร้างความตึงเครียดไปทั่วโลก ถึงกับมีคำเรียกว่าเรากำลังอยู่ในโลกยุค VUCA คือ volatility ผันผวน  uncertainty ไม่แน่นอน  complexity ซับซ้อน และ ambiguity คลุมเครือ

เป็นโลก VUCA ที่มนุษย์สร้างขึ้นเอง

วิกฤตโรคระบาด การแบ่งค่ายของขั้วมหาอำนาจ สงครามแย่งชิงดินแดน สงครามการค้า ความเสื่อมถอยของภาวะเศรษฐกิจ ไปจนถึงภาวะโลกร้อน ที่สร้างความผันผวนไม่แน่นอนในสภาพภูมิอากาศทั่วโลก

ข้อมูลข่าวสารที่ท่วมท้นหลั่งไหลผ่านเครือข่ายดิจิทัล ทั้งข่าวจริงและข่าวปลอม (แล้วแต่ว่าคุณยืนฝั่งไหนและเชื่ออะไร) ยิ่งซ้ำเติมความเครียด สับสน และความไม่แน่นอนของอนาคต

ในโลกธุรกิจที่ต้องหนีตายจากโลก VUCA มีสูตรรับมือตามกลยุทธ์ทางธุรกิจว่า ต้องปรับตัวให้เร็วและต่อเนื่อง เตรียมตัวให้พร้อม มีแผนสำรอง ใช้ข้อมูลบริหารงาน ทำงานเป็นทีม และสร้างความชัดเจนในการสื่อสาร

เรียกว่าทุกคนต้องวิ่งให้ทันถ้าไม่อยากตาย ราวกับตัวละครซีรีส์เกาหลีเรื่อง Squid Game ที่ดิ้นรนเอาชนะในเกมโหด

น่าตั้งคำถามว่าต้องวิ่งไปอีกนานเท่าไร เพื่อตอบสนองความต้องการที่ไม่สิ้นสุด หรือบางทีก็ไม่รู้ว่าต้องการอะไร และเมื่อทุกคนรีบวิ่ง โลก VUCA ก็ยิ่งเร่งขยายตัวต่อไปอีกหรือไม่

หรือจะหยุดเล่นเกมนี้ และกลับสู่ความเรียบง่าย ด้วยความเข้าใจในธรรมชาติของสรรพสิ่ง

สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
บรรณาธิการบริหารนิตยสารสารคดี
suwatasa@17ramaekgmail-com