น.ส. ชญานิษฐ์ บาลสุข

เรื่อง เปิดโลกกว้างทางปัญญา

โคลงบทนี้คัดมาจากจินดามณี ฉบับพระโหราธิบดี ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ซึ่งแสดงให้เห็นคุณค่าของการอ่านว่า การอ่านหนังสือและสามารถรับรู้เรื่องใดๆ ได้นั้นเป็นเหมือนดั่งแก้วซึ่งเป็นของมีค่า ดุจดวงมณีที่ใช้สร้างแนวทางแห่งปัญญา

โครงการชวนเพื่อนอ่านหนังสือเป็นการเชิญชวนให้เยาวชนหันมาอ่านหนังสือและเพิ่มพูนนิสัยรักการอ่านซึ่งจะทำให้มีความรู้ ความคิด มีสติปัญญาที่ก้าวไกล การแนะนำหนังสือดีๆ ที่มีคุณค่า มีเนื้อหาสาระที่เป็นประโยชน์ มีข้อคิด และคติธรรม ที่สามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน หนังสือที่จะมาแนะนำให้อ่านมีสามเล่มที่น่าสนใจ ได้แก่ เรื่องของน้ำพุ ของ สุวรรณี สุคนธา เรื่องข้างหลังภาพ ของศรีบูรพา และเรื่องคู่กรรม ของทมยันตี

เรื่องของน้ำพุ ของ สุวรรณี สุคนธา เป็นเรื่องราวที่แสดงให้เห็นถึงพิษภัยของยาเสพติด ซึ่งสามารถทำลายชีวิตคนทั้งชีวิต ทำลายความสุขของครอบครัว และร้ายที่สุด ในกรณีของน้ำพุ เขาไม่มีโอกาสได้แก้ตัวเพราะติดยาเสพติดจนกระทั่งเสียชีวิต การตายของน้ำพุทำให้ทุกๆ คนเสียใจ ทั้งเพื่อน น้องสาว พี่สาว แต่ที่สุดของความเสียใจนั้นคงจะไม่มีใครเจ็บปวดทุกข์ทรมานเท่ากับพ่อแม่ของพุเอง นอกจากนี้เรื่องของน้ำพุ ยังเป็นอุทาหรณ์สอนใจเรื่องในครอบครัว โดยเฉพาะความรู้สึก “รักแม่” ของเด็กผู้ชายนั้นมีความลึกซึ้งมากเหลือเกิน น้ำพุรักแม่มากและคงไม่อยากทำให้แม่เสียใจ แต่ในชีวิตครอบครัวที่เป็นจริง การที่แม่ของน้ำพุมีคนรักใหม่นั้น นอกจากจะมาแทนที่พ่อของน้ำพุแล้ว น้ำพุคงคิดว่าการที่แม่มีคนรักใหม่คงจะมาแย่งเอาความรักของแม่ที่มีต่อเขาให้ลดลงไปด้วย ทำให้เขาเริ่มเปลี่ยนไป เช่น การคบหาเพื่อนหน้าตาแปลกๆ อยู่ห่างแม่ พี่ และน้อง มากขึ้น มักกลับบ้านดึกๆ ดื่นๆ หรือไม่กลับเลย และเริ่มเสพยาเสพติดชนิดต่างๆ ตั้งแต่กระท่อม กัญชา และที่ร้ายแรงที่สุดก็คือ เฮโรอีน

ตอนที่น้ำพุติดยาใหม่ๆ นั้น น้ำพุคิดว่าคงจะไม่ติดและคงเลิกได้ แต่เมื่อติดหนักมากๆ เข้า ร่างกายและที่สำคัญจิตใจก็ทนไม่ได้ อยากเสพยาเพิ่มมากขึ้น ร่างกายทรุดโทรมจนแม่สังเกตเห็นได้และเริ่มรู้สึกสงสัยว่าน้ำพุจะติดยา น้ำพุเริ่มมั่วสุมกับเพื่อนๆ มากขึ้นจนกระทั่งถูกจับ วันที่ถูกจับ วันที่น้ำพุอยู่ในห้องขัง แม่ของน้ำพุมาเยี่ยม น้ำพุมองผ่านแววตาของแม่ซึ่งดูเหมือนจะบอกความรู้สึกว่าแม่เสียใจมากแค่ไหนที่น้ำพุทำตัวเช่นนี้ จนในที่สุดน้ำพุได้สารภาพว่าเขาติดยา วันนั้นแม่ของเขารู้สึกตกใจและเสียใจระคนกัน แต่น้ำพุก็ยังมีความดี เขาคิดว่าจะเลิกเสพยาอย่างเด็ดขาด และตัดสินใจเข้ารักษาตัวที่วัดถ้ำกระบอก ในขณะที่น้ำพุไปเลิกยา ตัดยานั้น ทุกๆ วันถ้าเขามีเวลาว่างก็จะเขียนจดหมายถึงแม่ บอกเล่าว่าแต่ละวันที่ผ่านไปที่ถ้ำกระบอก เขาได้ทำอะไรบ้าง เนื้อเรื่องตอนนี้น่าสนใจทีเดียว ทำให้เราเห็นภาพของคนติดยาว่าเขาต้องทนทุกข์ทรมานแค่ไหนกว่าที่จะเลิกเสพยาได้ ภาพของคนที่อาเจียนจากการดื่มน้ำสมุนไพรที่ใช้ตัดยาทำให้รู้สึกหวาดกลัว ภาพของคนที่ไม่มีเรี่ยวแรง ผอมจนเหลือแต่โครงกระดูก เพราะติดยาเสพติด สามารถสะท้อนภาพผู้ที่ติดยาเสพติดออกมาอย่างชัดเจน และยังทำให้รู้สึกเห็นอกเห็นใจในตัวผู้ที่ติดยาว่าเขาจะต้องใช้ความพยายาม ความอดทนมากเพียงไหนในการเลิกเสพยาเสพติด และเข้าใจว่าผู้ที่จะเลิกยาเสพติดได้นั้นจำเป็นต้องมีกำลังใจของตนที่เข้มแข็ง และนอกจากนี้ยังต้องการกำลังใจจากคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ ญาติพี่น้อง และสังคมที่แวดล้อมตัวของเขา

สิ่งที่สะเทือนใจผู้อ่านมากที่สุดคือตอนที่น้ำพุหันกลับไปใช้ยาอีกครั้ง และต้องพบกับความตาย ความตายที่พรากเขาและแม่ให้ห่างหายจากกันไปนิจนิรันดร์ แต่เดิมน้ำพุคิดว่าแม่กับเขาห่างเหินกัน แม่รักและสนใจเขาน้อยลง แต่วันที่น้ำพุตายนั้น มีถ้อยคำหนึ่งที่อ่านแล้วประทับใจมากคือ “น้ำตาของเราแม่ลูกไหลปนกัน” แสดงว่าทั้งสองคนคงเสียใจมากในเรื่องที่เกิดขึ้น แต่มันก็สายเกินกว่าจะทำความเข้าใจกันอีกแล้ว ความตายของน้ำพุคงเป็นอุทาหรณ์ให้หลายคนได้คิด ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ที่ต้องให้ความรัก ความเอาใจใส่ดูแลลูก และที่สำคัญที่สุดคือพ่อแม่ควรจะมีความอดทนที่จะอยู่ด้วยกันเพื่อลูก ไม่หย่าร้างกันเพียงเพื่อสนองอารมณ์และความต้องการของตนเอง โดยมิได้ใส่ใจความรู้สึกของผู้เป็นลูกเลย ครอบครัวเป็นสถาบันแรกที่ให้ความอบอุ่นแก่ลูก นอกจากนี้ยังเตือนใจว่ายาเสพติดเป็นมหันตภัยร้ายในสังคม สมควรที่เราทุกคนควรจะกำจัดให้สิ้นไปจากแผ่นดินไทย สมควรที่ทุกๆ ฝ่ายควรหันมาแก้ไขปัญหายาเสพติดซึ่งเป็นปัญหาอันสำคัญเร่งด่วนของชาติ เพื่อชาติไทยอันเป็นที่รักจะได้มีเยาวชนที่มีอนาคตที่สดใส ห่างไกลจากภัยยาเสพติด

สำหรับเรื่องที่จะแนะนำให้อ่านเป็นเรื่องที่ 2 คือ ข้างหลังภาพ ของศรีบูรพา ในการเปิดเรื่องจะเป็นการมองภาพวิวทิวทัศน์ที่มิตาเกะ สถานที่หนึ่งซึ่งผู้มองภาพนี้จะเล่าถึงอดีต เป็นการเปิดเรื่องที่มองย้อนกลับไปในอดีต ทำให้เรื่องน่าสนใจ โดยพูดถึงความเป็นมาของเขาที่มีต่อภาพนี้อย่างลึกซึ้ง เหตุการณ์ที่มิตาเกะเป็นภาพความรักความหลังอันประทับใจของนพพรกับสตรีสูงศักดิ์ผู้หนึ่งซึ่งมีสามีเป็นผู้มีพระคุณกับเขาในขณะนั้น จากการได้รับใช้ใกล้ชิดท่านเจ้าคุณอธิการบดี ทำให้เขาได้ใกล้ชิดภรรยาสาวสวยของท่าน จนกระทั่งกลายเป็นความรักในเวลาต่อมา คุณหญิงกีรติเป็นภรรยาของท่านเจ้าคุณอธิการบดี มีอายุราว 35 ปี และแต่งงานกับท่านเจ้าคุณอธิการบดีเมื่อท่านอายุได้ 50 ปี เป็นการแต่งงานเพื่อความเหมาะสมและปราศจากความรัก

นพพรเป็นเด็กชายวัยรุ่นอายุประมาณ 19 ปี มาเรียนต่อที่ญี่ปุ่น และได้รับใช้ท่านเจ้าคุณอธิการบดีและภรรยาเป็นเวลาประมาณ 2 เดือน ในช่วงเวลานี้เองนพพรจึงหลงรักภรรยาสาวและสูงศักดิ์ของท่านเจ้าคุณ และได้เกิดเหตุการณ์ที่ทำให้เขาประทับใจในภาพนี้ เป็นภาพความรักความหลังของคนสองคนซึ่งไม่มีใครล่วงรู้ ในภาพนั้นมีเพียงภาพวิวธรรมชาติ กับภาพของหญิงชายคู่หนึ่งที่มองในระยะไกล มีเพียงนพพรเท่านั้นที่ทราบความหมายในภาพนี้ดีเท่าๆ กับคุณหญิงกีรติ เรื่องนี้จึงมีชื่อเรื่องว่าข้างหลังภาพ ซึ่งแสดงความรักที่ซ่อนเร้นอยู่ในใจ เนื่องจากคุณหญิงกีรติมีสามีแล้ว ความใกล้ชิดของทั้งคู่กลายมาเป็นความรักที่แอบเก็บไว้ในใจ คุณหญิงกีรติได้เตือนสติให้นพพรเรียนจนจบ และในเวลาต่อมาท่านเจ้าคุณอธิการบดีได้ตายจากไป ทิ้งให้คุณหญิงกีรติอยู่คนเดียวเหมือนกับจะรอใครบางคนที่เธอรักมาร่วมชีวิตด้วย แต่แล้วในช่วงเวลานี้นพพรเองก็เป็นผู้ใหญ่ มีฐานะการงานและมีคู่หมั้นที่เหมาะสมกัน และได้แต่งงานกันในเวลาต่อมา เรื่องนี้ทำให้คุณหญิงกีรติเสียใจและล้มป่วยลงโดยไม่ยอมรักษาตัว และเฝ้ารอคอยให้นพพรมาเยี่ยมอาการของเธอ และเมื่อนพพรมาเยี่ยมเธอเป็นครั้งสุดท้าย เธอก็ใกล้ความตายมาทุกขณะ เมื่อเธอตายไปแล้วนพพรจึงรู้ว่าคุณหญิงกีรติมีความรักในตัวเขา เพราะได้อ่านข้อความหนึ่งที่คุณหญิงกีรติเขียนไว้ก่อนตายว่า “แม้ฉันจะไม่มีคนที่รักฉัน แต่ฉันก็อิ่มใจที่มีคนที่ฉันรัก” ในเรื่องนี้แสดงให้เห็นความรักของคนสองคนที่ต่างวัยกัน นพพรเป็นชายวัยรุ่น ความรักในวัยรุ่นหาความจีรังยั่งยืนไม่ได้ นพพรได้ลืมเลือนความรักที่มิตาเกะไปแล้ว ในขณะที่คุณหญิงกีรติซึ่งอยู่ในวัยผู้ใหญ่มีความฝังใจในความรักมากกว่าและลึกซึ้งกว่า จะเห็นได้จากตอนที่คุณหญิงกีรติได้เตือนสติให้นพพรตั้งใจเรียนให้จบเพื่ออนาคตของตนเอง และไม่ให้สนใจในเรื่องความรัก แม้ว่าความรักของคนทั้งสองจะไม่ได้จบลงด้วยความสุข ความสมหวัง แต่ครั้งหนึ่งทั้งคู่ก็เคยได้รักกันในธรรมชาติที่สวยงามแห่งมิตาเกะ สำนวนภาษาในเรื่องนี้ตราตรึงใจ ผู้อ่านจะประทับใจในความงามของภาพนี้เท่าๆ กับที่นพพรรู้สึกเหมือนกับลงไปสัมผัสเรื่องราวนี้ด้วยตนเองทีเดียว และยังให้ข้อคิดเกี่ยวกับความรักในวัยรุ่นว่ายังไม่มีความแน่นอน เพราะ “วัน” และ “วัย” ตลอดจนความไม่พร้อมในเรื่องต่างๆ สิ่งสำคัญคือให้ตั้งใจศึกษาเล่าเรียนเพื่ออนาคตที่ดีในวันข้างหน้า ส่วนข้อคิดสำหรับผู้หญิงสูงอายุที่คิดจะมีรักต่างวัยคงจะเห็นว่าเป็นไปได้ยากที่จะสมหวัง เพราะความคิดในคนที่มีวัยต่างกัน คิดต่างกัน โดยเฉพาะความรักของชายหนุ่มที่มีอายุอ่อนกว่ามากๆ นั้นมักไม่จีรังยั่งยืนและเป็นไปได้ยาก อย่างไรก็ตามเมื่ออ่านเรื่องนี้แล้วก็ให้ความเบิกบานใจ ได้อรรถรสแห่งภาษา ถ้อยคำที่เลือกสรรมาใช้ล้วนมีความหมายลึกซึ้ง อ่านแล้วทำให้เข้าใจธรรมชาติและความต้องการของมนุษย์ โดยเฉพาะในเรื่องความรักซึ่งอาจเกิดขึ้นได้โดยไม่เลือกเวลา ฐานะ ศักดิ์ศรี และวัย

เรื่องที่ 3 เป็นเรื่องสุดท้ายที่นำมาแนะนำให้อ่านคือ นวนิยายอมตะตลอดกาลเรื่องคู่กรรม ของทมยันตี ซึ่งเป็นภาพของความรักระหว่างนายทหารญี่ปุ่นชื่อว่า โกโบริ กับสาวไทยผู้มีนามว่า อังศุมาลิน ฉากของเรื่องนี้เป็นภาพของสงครามในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 หากจะพิจารณาถึงความรักของคนสองคนก็จะเห็นว่ามีความรักกันอย่างลึกซึ้ง ในขณะเดียวกันตัวละครมีความขัดแย้งกันในด้านเชื้อชาติ ความคิด ตลอดจนในขณะนั้นอยู่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งคนไทยส่วนใหญ่ไม่ชอบทหารญี่ปุ่น ความรักของคนทั้งสองจึงอยู่บนความขัดแย้งดังกล่าวตั้งแต่ต้น อังศุมาลินซึ่งเป็นตัวเอกของเรื่อง ได้ดำเนินเรื่องตั้งแต่ต้นจนจบด้วยความขัดแย้งในใจเธอ กว่าจะรู้ตัวว่ารักโกโบริก็ถึงวาระสุดท้ายที่เขาจะต้องตายจากไป ทำให้เธอเสียใจมาก

การอ่านเรื่องนี้ได้เห็นภาพของสงครามโลกครั้งที่ 2 และให้ข้อคิดว่าสงครามไม่ได้มีผลดีต่อใคร ไม่ว่าใครจะเป็นฝ่ายแพ้หรือฝ่ายชนะ ความรักที่เกิดขึ้นท่ามกลางสงคราม ต่างเชื้อชาติ ต่างความคิด ไม่สามารถพาชีวิตไปสู่ความสมบูรณ์ได้โดยง่าย เพราะจะมีปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ตามมาอยู่ตลอดเวลา แต่ความรักก็ยังคงเป็นความรัก เมื่อรักแล้ว ไม่ว่าต่างความคิด เชื้อชาติ ฐานะ ก็ทำให้คนสองคนมีความรัก ความเข้าใจกันได้ ในเรื่องนี้กว่าที่อังศุมาลินจะเข้าใจหัวใจของตนเองก็สายไปแล้ว นั่นคือคนรักของเธอได้พบกับวาระสุดท้ายของชีวิต ความตายได้พรากโกโบริไปจากเธอ ดังนั้นก็เป็นข้อคิดว่าคนเรานั้นเวลาที่อยู่ด้วยกันมันแสนสั้นไม่ยาวนาน ควรทำดีต่อกันและรักกันในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ หากจะระลึกถึงเมื่อตายไปแล้ว มันก็สายไปเหมือนอย่างอังศุมาลินที่ต้องพบกับความเสียใจไปตลอดชีวิต เพราะในช่วงที่โกโบริมีชีวิตอยู่เธอไม่ได้ปฏิบัติต่อเขาเยี่ยงคนรักและภรรยาที่ดี

การอ่านเรื่องนี้เป็นการอ่านที่ได้อรรถรส คือ อารมณ์ ความรู้สึกเศร้าสะเทือนใจมิรู้ลืมเลือนกับถ้อยคำที่ผู้แต่งบรรจงเอามาร้อยเรียงให้เกิดภาพต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นบรรยากาศ ฉากในเรื่อง ตลอดจนการบรรยายอารมณ์และความรู้สึกของตัวละคร มีคนกล่าวว่าคู่กรรม เป็นนวนิยายอมตะ ก็คงเป็นการกล่าวตามความจริงโดยแท้ เพราะเมื่อหยิบคู่กรรม มาอ่านครั้งใดก็จะเรียกได้ว่าซาบซึ้ง ประทับใจ ตลอดจนสร้างความสะเทือนอารมณ์ในตอนจบเรื่องได้อย่างงดงามอย่างไม่มีผู้ใดกล้าปฏิเสธ เรื่องคู่กรรม จึงนับว่าเป็นนวนิยายรักอมตะที่สมควรแก่การอ่านเรื่องหนึ่ง ในวงการหนังสือของเมืองไทย หากเป็นนักอ่านจริงๆ คงจะพลาดการอ่านนวนิยายเรื่องคู่กรรม ไปไม่ได้ จึงกล่าวได้ว่าตัวหนังสือที่มีพลังสามารถเราอารมณ์ผู้อ่านให้คล้อยตามได้ คู่กรรม จึงเป็นหนังสือที่เลือกมาแนะนำให้อ่านอีกเรื่องหนึ่ง

หนังสือที่นำมาแนะนำทั้งสามเรื่องไม่ว่าจะเป็นเรื่องของน้ำพุ ของสุวรรณี สุคนธา เรื่องข้างหลังภาพ ของศรีบูรพา และเรื่องคู่กรรม ของทมยันตี ล้วนเป็นเรื่องราวที่เกิดจากฝีมือการเขียนของนักเขียนชั้นเยี่ยมของเมืองไทยทั้งสิ้น นอกจากนี้ทั้งสามเรื่องที่นำมาแนะนำได้นำมาสร้างเป็นภาพยนตร์และละครนับครั้งไม่ถ้วน ย่อมแสดงความนิยมของหนังสือทั้งสามเรื่องนี้ได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตามการชมภาพยนตร์และละครนั้นย่อมได้รับอรรถรสในเรื่องราวแตกต่างกันไป ดังนั้นถ้าหากอยากสัมผัสทั้งสามเรื่องอย่างเข้มข้นต้องลองไปอ่านดู เรื่องทั้งสามเรื่องที่เลือกสรรมาแนะนำนี้ ตัวละครทั้งสามตัวต้องพบกับความตาย ไม่ว่าจะเป็นน้ำพุ คุณหญิงกีรติ หรือโกโบริ จึงเป็นเรื่องที่แสดงอารมณ์เศร้า สะเทือนใจทั้งสามเรื่อง ทำให้เข้าใจชีวิต ความรัก โลก และมนุษย์ดีขึ้น ว่าจิตใจหรือความรู้สึกพื้นฐานภายในของมนุษย์เป็นอย่างไร มนุษย์กับความรักในแง่มุมต่างๆ จึงน่าสนใจ ไม่ว่าจะเป็นความรักของแม่กับลูก ความรักต่างวัย หรือความรักของคู่รักชายหญิง รับรองว่าจะได้รับรสของการอ่านอย่างครบถ้วน เพราะในโลกของการอ่านนั้นเต็มไปด้วยจินตนาการและสีสันอันน่าประทับใจ จึงขอเชิญชวนทุกคนลองมาอ่านทั้งสามเรื่องเพื่อประเทืองอารมณ์ ความคิด และสติปัญญา ในโลกของการอ่านอย่างแท้จริง ดังพระราชนิพนธ์ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ว่า