เรื่องและภาพ : เกวลี อุบุคะตะ
ในแต่ละฤดูกาลมีสีสันของธรรมชาติที่แต่งแต้มเรื่องราวให้น่าตื่นเต้น เฝ้ารอ หรือแม้กระทั่งอยากให้ผ่านพ้นไปเร็วที่สุด
หากเปรียบชีวิตเหมือนกับสิ่งใดสักสิ่งหนึ่ง ชีวิตฉันคงไม่ต่างจากฤดูกาลทั้งสี่ในญี่ปุ่น ได้แก่ ฤดูใบไม้ผลิ ฤดูร้อน ฤดูใบไม้ร่วง และฤดูหนาว ที่เปลี่ยนแปลงฉับไว ทั้งหนาวจัด ร้อนจัด หรืออุณหภูมิที่เย็นสบาย ชีวิตฉันผ่านการโยกไปย้ายมาอยู่บ่อยครั้ง ทั้งการงาน สังคม ที่อยู่อาศัย บทบาททางสังคม หรือกระทั่งมาเริ่มต้นชีวิตใหม่ในต่างแดน
ฤดูใบไม้ผลิ : ชีวิตใหม่กับวันที่ซากุระเบ่งบาน
ชีวิตใหม่ในต่างแดนถูกต้อนรับอย่างดีด้วยสีขาวอมชมพูของดอกซากุระที่เบ่งบานสวยงามเต็มที่ การได้เห็นซากุระบานสะพรั่งนั้นน่าตื่นตาตื่นใจ
ฉันเริ่มต้นชีวิตใหม่ด้วยการเป็นแม่บ้านฝึกหัดพร้อมกับเป็นนักเรียนภาษาญี่ปุ่น ต้นทุนภาษาญี่ปุ่นที่เกือบเป็นศูนย์ทำให้ฉันต้องมานับหนึ่งใหม่เหมือนเกิดใหม่ที่ประเทศญี่ปุ่น ตั้งแต่การฝึกฟัง พูด อ่าน เขียน และรวมไปถึงการเรียนรู้วิถีชีวิต เพื่อให้เข้าใจหัวจิตหัวใจคนญี่ปุ่นและอยู่ร่วมกันอย่างไม่แปลกประหลาดมากนัก
ฉันได้รับคำแนะนำให้ทำงานพาร์ตไทม์ (อะรุไบโตะ) ซึ่งอาจช่วยเปิดโลกทัศน์และสังคมให้กว้างขึ้น แม้การสมัครงานสำหรับผู้ที่มีทักษะภาษาระดับเบื้องต้นมากๆ ใบปริญญาหรือประสบการณ์การทำงานที่ผ่านมาเอามาใช้อ้างอิงไม่ได้เลย แต่ก็ยังจับพลัดจับผลูได้งานทำเป็นครั้งแรกด้วยตำแหน่ง “พนักงานทำความสะอาด” ในเกสต์เฮาส์แห่งหนึ่ง และอีกที่หนึ่งก็เป็น “พนักงานทำความสะอาดลานแคมปิ้ง”
งานแรกในต่างแดนให้ความรู้สึกกระอักกระอ่วนใจ ทั้งไม่กล้าบอกใคร ทั้งไม่แน่ใจว่าจะทำมันได้ และอีกหลายอย่างที่ปะปนในความคิด ที่สำคัญฉันคิดว่ามันคงเป็นหัวโขนที่เคยสวมไว้และยังถอดวางไม่ลง
จนกระทั่งได้เริ่มต้นทำงาน มีหลายสิ่งที่ต้องเรียนรู้ ทั้งการทำความสะอาดในเวลาจำกัดให้สะอาดสะอ้านราวกับเนรมิตใหม่ การรู้จักเครื่องไม้เครื่องมือที่ช่วยเบาแรง และการป้องกันตัวเองจากเชื้อโรคหรืออันตรายที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องใหม่สำหรับฉันผู้ที่ไม่เคยใส่ใจ สนใจ และออกจะมองข้ามงานเหล่านี้
ฤดูร้อน : อากาศเริ่มร้อนระอุ
เข้าสู่ฤดูร้อนในปีถัดมา ความเป็นอยู่ในญี่ปุ่นเริ่มคุ้นชิน ทักษะด้านภาษาก็สื่อสารได้มากขึ้น แต่ชีวิตต้องออกจาก comfort zone และควรพัฒนาไปได้ไกลกว่านี้
จากพนักงานทำความสะอาดฉันเริ่มหางานใหม่อีกครั้งในโจทย์ว่าต้องมีโอกาสใช้ภาษาญี่ปุ่นหลากหลายและคล่องแคล่วมากยิ่งขึ้น งานใหม่ที่ได้คือ “พนักงานในร้านอาหารญี่ปุ่น”
ร้านอาหารญี่ปุ่นขนาดเล็กกับพนักงานไม่กี่คนทำให้ฉันได้เรียนรู้งานตั้งแต่ทำความสะอาด ล้างถ้วยชาม จัดและเสิร์ฟอาหาร รวมทั้งติดตามเพื่อนร่วมงานชาวญี่ปุ่นไปฝึกรับออเดอร์อาหาร จนเริ่มทำอาหารเองได้ ซึ่งเป็นโอกาสดีที่ทำให้การสื่อสารภาษาญี่ปุ่นพัฒนาขึ้นไปอีกขั้นด้วย
งานในร้านอาหารยังฝึกการข่มจิตข่มใจได้เป็นอย่างดี การย้ายมาอยู่ญี่ปุ่นกับความเข้าใจภาษาแบบกระท่อนกระแท่นทำให้เจอภาวะกดดันหน้างานอยู่หลายอย่าง ทั้งความอึดอัดที่ไม่สามารถสื่อสารสิ่งที่ตัวเองต้องการจะบอกได้หมด รวมไปถึงการโดนเหยียดเชื้อชาติเพราะสำเนียงไม่เหมือนเจ้าของภาษาหรือฟังคำศัพท์ไม่ออก ซึ่งแตกต่างไปจากงานก่อนหน้าที่ไม่ต้องพบปะผู้คนมากนัก
ในร้านอาหารมักมีเรื่องให้แก้ไขเฉพาะหน้า ควบคุมอารมณ์ให้เยือกเย็นลง แม้จะเป็นกลางฤดูร้อนที่อากาศร้อนระอุ หรือช่วงที่พายุไต้ฝุ่นกำลังถาโถมเข้ามาก็ตาม
ฤดูใบไม้ร่วง : เมื่อใบไม้หลากสี…
ฤดูร้อนที่แสนร้อนในญี่ปุ่นมีแค่ระยะเวลาสั้นๆ ไม่นานเกินรอความเย็นก็เริ่มแทรกตัวเข้ามา สีเขียวขจีของใบไม้เริ่มเปลี่ยนเป็นสีแดง เหลือง หรือน้ำตาล ให้เมืองทั้งเมืองมีหลากสีสันมากขึ้น
ฉันเริ่มอ่านออกเขียนได้และพูดคุยกับใครต่อใครได้มากขึ้น เมื่อปั่นจักรยานไปเจอป้ายรับสมัครพนักงานในซูเปอร์มาร์เก็ตที่กำลังเปิดใหม่โดยบังเอิญ การเปลี่ยนแปลงจึงเกิดขึ้นในชีวิตอีกครั้ง
ด้วยความที่เป็นห้างเปิดใหม่จึงต้องการพนักงานจำนวนมาก ฉันจึงผ่านสัมภาษณ์อย่างง่ายดาย
ทางห้างจัดสรรให้ไปทำงานในแผนกอาหารแห้งและเครื่องดื่ม โดยมีตำแหน่งเป็น “พนักงานเรียงของและเช็กสินค้า”
งานในซูเปอร์มาร์เก็ตขนาดค่อนข้างใหญ่มีระบบระเบียบแบบแผนชัดเจน จึงต้องเข้าร่วมอบรมและทำงานตามที่หัวหน้าทีมสั่งทีละขั้นละตอน งานยากไม่ใช่การเรียงของ แต่เป็นการทำความเข้าใจสินค้าที่ลูกค้ากำลังเดินหา บางครั้งเป็นสินค้าที่ฉันไม่รู้จักและไม่กระทั่งคุ้นหน้าคุ้นตามาก่อน หรือบางครั้งอาจเป็นยี่ห้อของผลิตภัณฑ์ที่ไม่คุ้นชิน หลายครั้งที่ฟังแล้วไม่เข้าใจ จะถามใครก็พูดไม่ถูก จนเผลอไผลหงุดหงิดตัวเองและทดท้อใจที่ฟังไม่ออกเสียที
แต่คนเราคงต้องผ่านจุดนี้อยู่หลายครั้งหลายหนในชีวิตทีเดียว
อย่างน้อยที่สุดฉันก็ได้รู้จักสินค้าและอาหารยอดนิยมของชาวญี่ปุ่นตามฤดูกาล รวมไปถึงสินค้าสำหรับการเตรียมการเมื่อภัยพิบัติทางธรรมชาติและโรคระบาดมาเยือน
ฤดูหนาว : ไออุ่นยามอากาศหนาว
งานพารต์ไทม์ทำพร้อมกันได้หลายที่ แต่ควรอยู่ในกำลังที่ทำไหวและต้องเป็นไปตามเงื่อนไขของเรื่องภาษี
เมื่ออากาศเริ่มหนาวจัดในช่วงก่อนเทศกาลปีใหม่ ฉันมีงานที่อยากลองทำเพิ่มเติมอีกแห่งหนึ่งจากที่อาจารย์สอนภาษาญี่ปุ่นแนะนำให้ไปทดลองทำงานเป็น “พนักงานร้านคาเฟ่ขนมหวานแบบดั้งเดิม”
งานนี้ช่วยให้เข้าใจและเรียนรู้วัฒนธรรมการกินอยู่ของชาวญี่ปุ่นลึกซึ้งขึ้น เช่น การจัดเรียงถ้วยชามบนโต๊ะอาหาร อาหารการกินที่เป็นมงคลในช่วงเทศกาลปีใหม่ ขนมหวานของญี่ปุ่นแบบโบราณที่หาได้ยาก รวมถึงของหวานตามเทศกาลดั้งเดิมซึ่งแม้แต่คนญี่ปุ่นเองอาจไม่รู้จักด้วยซ้ำ
นอกจากได้เรียนรู้วัฒนธรรมด้านการกินแล้ว พนักงานที่ไม่ว่าจะเป็นชาวญี่ปุ่นหรือต่างชาติอย่างฉันมักถูกเข้มงวดเรื่องการใช้ภาษาสุภาพและเป็นทางการในการพูดคุยกับลูกค้า รวมถึงการแนะนำสินค้าและบริการภายในร้านอีกด้วย ซึ่งถือว่าเป็นงานอุ่นใจที่ได้เพื่อนร่วมงานคอยช่วยเหลือและได้ทำงานเพื่อพัฒนาศักยภาพตัวเอง
การใช้ชีวิตและทำงานในญี่ปุ่นทำให้ฉันมีมุมมองต่อชีวิตต่างจากเดิม
การอยู่ร่วมกับผู้คนที่แตกต่างทั้งภาษาและวัฒนธรรม แม้จะต้องตกอยู่ในสถานการณ์ที่น่าอึดอัดใจบ่อยครั้งและหลายครั้งรู้สึกลดทอนคุณค่าในตัวเอง แต่สิ่งที่จะดึงจิตใจขึ้นมาจากภวังค์เหล่านั้นได้เห็นจะเป็นการได้ทำความรู้จักกับความหลากหลายของชีวิต การถอดหัวโขนวางลง การควบคุมและจัดการกับอารมณ์ในสถานการณ์ที่ถูกดูแคลน การเห็นอกเห็นใจและมอบคุณค่าให้กับคนทำงานในหลากหลายอาชีพโดยไม่มีการแบ่งแยก เพราะทุกคนคงเคยผ่านการเปลี่ยนแปลงและกำลังต่อเติมความฝันของตัวเองให้สวยงามในแต่ละฤดูกาลชีวิต
ในปีหนึ่งธรรมชาติเปลี่ยนแปลงไปหลากหลายฤดูกาล ชีวิตของคนเราก็น่าจะผันแปรตามจังหวะชีวิตได้เช่นกัน