แม้จนนักเรียนนายเรือที่เคยเป็นลูกศิษย์ของกรมหลวงชุมพรฯ เข้ารับราชการแล้ว ทว่าความผูกพันยังคงสืบเนื่องเรื่อยมา ดังมีเรื่องเล่าว่า “เสด็จเตี่ย” เคยเสด็จตามลำพังกับลูกศิษย์นายทหารรุ่นหนุ่ม เพื่อไปเป็นเถ้าแก่ทาบทามสู่ขอหญิงสาวให้ คุณหญิงอารีพันธุ์ สุนาวินวิวัฒ จำได้ว่าวันหนึ่งในปี ๒๔๖๔ ตั้งแต่ก่อนรู้จักกับคุณหลวงสุนาวินวิวัฒ (๒๔๓๗-๒๕๑๘) คุณแม่ให้หาไปพบ แล้วเล่าว่า
“เมื่อตอนสายวันนั้นมีรถยนต์คันหนึ่งมาจอดที่นอกรั้ว แลเห็นคนสองคนเดินมาเคาะประตูหน้าบ้าน เด็กรับใช้ได้ไปเปิดประตูรับ และขึ้นมาเรียนคุณแม่ว่ามีแขกมาหาเป็นผู้ชายสองคน ครั้งแรกคุณแม่คิดว่าคงเป็นเพื่อนของลูกชาย แต่เด็กรับใช้เรียนย้ำว่าชายสองคนนั้นอยากพบคุณแม่ คุณแม่จึงลงไปที่ห้องรับแขก จำได้ว่าชายคนหนึ่งนั้นคือคุณพิศาล เป็นเพื่อนของลูกชาย (ต่อมาได้เลื่อนยศและบรรดาศักดิ์ เป็นพลเรือโท หลวงสุนาวินวิวัฒ ซึ่ง ณ ที่นี้ดิฉันขอเรียกสรรพนามท่านว่า คุณหลวง) แต่อีกคนหนึ่งยังไม่ทราบว่าเป็นใคร เมื่อคุณหลวงทำความเคารพคุณแม่แล้ว ก็ได้แนะนำให้คุณแม่ทราบว่า ท่านที่มาด้วยคือ เสด็จในกรมหลวงชุมพรเขตร์อุดมศักดิ์ พอได้ยินชื่อเช่นนั้น คุณแม่ก็ตกตะลึง เพราะเป็นเรื่องที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อนเลยว่าจะมีเจ้านายสูงศักดิ์เสด็จมาที่บ้าน และเกรงกลัวไปว่าการต้อนรับไม่สมพระเกียรติ เพราะคุณแม่แต่งตัวลงมารับแขกด้วยเสื้อผ้าแบบอยู่กับบ้าน เสด็จในกรมฯ ทรงเห็นอาการตกตะลึงของคุณแม่ ทรงรีบรับสั่งว่า ‘ไม่มีอะไรหรอก ฉันมาที่นี่ก็เพื่อจะมาขอลูกสาวแม่ล้วนให้ลูกศิษย์ฉัน’ จากนั้นก็ทรงสนทนาเรื่องต่างๆ ต่อไปจนคุณแม่ค่อยสบายใจแล้ว คุณแม่จึงกราบทูลว่า ‘บุตรสาวของหม่อมฉันยังเด็กนัก ยังเรียนหนังสืออยู่ ยังไม่เป็นแม่บ้านแม่เรือน และลูกได้ตั้งใจที่จะเรียนหนังสือให้จบ หม่อมฉันก็รับปากกับลูกไว้แล้ว’ เสด็จในกรมฯ ทรงรับสั่งทันที ‘ไม่เป็นไร ลูกศิษย์ฉันเรียบร้อย ตำน้ำพริกก็อร่อย’ แล้วก็ทรงพระสรวล เมื่อเห็นคุณแม่ไม่กราบทูลอะไรก็รับสั่งต่อว่า ‘ค่อยคิดดูใหม่ จะให้มาฟังข่าววันหลัง” คุณแม่เล่าว่า พระองค์ท่านดีเหลือเกิน รับสั่งด้วยพระสุรเสียงนุ่มนวล ไม่ทรงถือพระองค์เลย…’
รองศาสตราจารย์ สัตวแพทย์หญิง ดร.นิตย์ คำอุไร อดีตอาจารย์ประจำคณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ธิดาคนสุดท้องของหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (รังษี คำอุไร) เจ้ากรมของ “เสด็จเตี่ย” เล่าด้วยเช่นกันว่า ช่วงที่พ่อคือเจ้ากรมรังษี ยังเป็นหนุ่มโสดอยู่ในวัง คืนหนึ่งไปดูละครแล้วเกิดติดใจสาวคนหนึ่งที่เห็นบนเวที พอละครเลิก จึงเรียกรถเจ๊ก (รถลาก นั่งได้ ๑ – ๒ คน มีอาแป๊ะเป็นคนลากรถ) ให้แล่นตามรถเจ๊กของนักแสดงสาวคนนั้นจนถึงบ้านของเธอย่านตรอกขี้เถ้า ใกล้วัดคอกหมู (วัดสิตาราม) ซึ่งเจ้าตัวก็ไม่รู้ว่ามีชายหนุ่มตามมา เมื่อรู้ว่าบ้านช่องอยู่ที่ไหนแล้ว เจ้ากรมรังษีจึงกลับเข้าวัง
ต่อมาไม่ช้าไม่นาน ครอบครัวของนางเอกคณะละครผู้นั้นต้องตกใจแทบสิ้นสติ ที่อยู่ดีๆ ก็มี “เจ้าใหญ่นายโต” เสด็จมาถึงบ้าน เสด็จในกรมฯ เสด็จมาทรงเป็นเถ้าแก่ด้วยพระองค์เอง ตรัสว่าท่านมาสู่ขอลูกสาวบ้านนั้นไปเป็นภรรยาให้เจ้ากรมของท่าน
นักแสดงสาวผู้นั้น ต่อมาคือแม่ผิว คำอุไร คุณแม่ของอาจารย์นิตย์นั่นเอง
“เสด็จเตี่ย” กรมหลวงชุมพรฯ
บทความชุดนี้มีต้นทางจากหนังสือพระประวัติกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ของผู้เขียน คือ “ให้โลกทั้งหลายเขาลือ” (พิมพ์ครั้งแรกโดยสำนักพิมพ์สารคดี ๒๕๖๓ ราคา ๔๘๐ บาท) โดยเล่าเก็บความจากหนังสือ และเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูล หรือความคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังหนังสือตีพิมพ์ออกมาแล้ว
สั่งซื้อหนังสือ
