๑ เมษายน ๒๔๖๖ มีพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ เป็นเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ
หลังจากนั้นไม่นาน เสด็จในกรมฯ ทรงกราบถวายบังคมลาราชการ ออกไปตากอากาศเพื่อพักผ่อนรักษาพระองค์ เสด็จไปประทับอยู่ที่หาดทรายรี ด้านใต้ปากน้ำเมืองชุมพร (ขณะนั้นเป็นหัวเมืองในมณฑลสุราษฎร์) อันเป็นที่ที่ทรงจับจองไว้ ว่าจะทำสวนมะพร้าว
ขณะประทับอยู่ที่เมืองชุมพร เกิดประชวรด้วยพระโรคไข้หวัดใหญ่เนื่องจากถูกฝน พระอาการทรุดหนัก เจ้าจอมมารดาโหมดซึ่งอยู่ที่พระตำหนักหาดทรายรี จึงให้คนส่งโทรเลขด่วนมาถึงเจ้าพระยารามราฆพ (ม.ล.เฟื้อ พึ่งบุญ) ขุนนางผู้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาท มีใจความว่า “กรมหลวงชุมพรประชวรเป็นไข้พิษ พระอาการหนัก” พร้อมกับขอพระราชทานความช่วยเหลือจากทางกรุงเทพฯ กระทรวงทหารเรือจึงให้หม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์ นายแพทย์ใหญ่กระทรวงทหารเรือ จับรถไฟลงไปเมืองชุมพรทันที พร้อมกับส่งเรือหลวง “พระร่วง” เรือที่ทันสมัยที่สุดและแล่นเร็วที่สุดของราชนาวี ล่องไปรับเสด็จในกรมฯ กลับขึ้นมารักษาพยาบาลที่กรุงเทพฯ
แต่ความช่วยเหลือทุกอย่างดังกล่าวมานี้ล้วนไม่ทันการเสียแล้ว
พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ สิ้นพระชนม์ เมื่อวันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๔๖๖ ณ ตำบลหาดทรายรี เมืองชุมพร สถานที่ที่ทรงรักมากนั่นเอง
รวมเวลาที่ทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือได้เพียง ๔๙ วัน
ในความทรงจำของบุคคลร่วมยุคร่วมเหตุการณ์ ต่างเล่าถึงเวลาขณะที่สิ้นพระชนม์ไว้ต่างๆ กัน เช่นคุณหลวงสังวรยุทธกิจจำได้ว่าเป็นเวลาราวสองทุ่ม (๒๐ นาฬิกา) พลเรือโท หลวงเจริญราชนาวา (เจริญ ทุมมานนท์) นายธงคนสุดท้ายของเสด็จในกรมฯ เล่าว่าเป็นตอนดึกของคืนวันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๔๖๖ แต่หลักฐานราชการเช่น “ราชกิจจานุเบกษา” ระบุในข่าวสิ้นพระชนม์ ว่าเป็นเวลา ๑๑.๔๐ น. สอดคล้องกับจดหมายเหตุรายวันส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่อาจารย์วรชาติ มีชูบท เคยนำมาเผยแพร่ มีลายพระหัตถ์เรื่องนี้ว่า
“มีความสลดใจเปนอันมากที่จำเปนต้องจดลงในรายวันนี้ว่า พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงชุมพรเฃตอุดมศักดิ์ได้สิ้นพระชนม์เสียที่ตำบลหาดรี, ปากน้ำชุมพร, เมื่อเวลา ๑๑ นาฬิกาก่อนเที่ยงวันนี้. ฃ่าวนี้ได้รับในเวลาดึก…
“กรมชุมพรประสูติวันที่ ๑๙ ธันวาคม, (ปีมะโรง) พ.ศ. ๒๔๒๓, ฉะนั้นมีพระชนม์ได้ ๔๒ ปี กับ ๕ เดือน; และเพราะได้เปนเพื่อนกันมาแต่เด็ก เราจึ่งรู้สึกเสียดายและใจหายมาก…”
“เสด็จเตี่ย” กรมหลวงชุมพรฯ
บทความชุดนี้มีต้นทางจากหนังสือพระประวัติกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ของผู้เขียน คือ “ให้โลกทั้งหลายเขาลือ” (พิมพ์ครั้งแรกโดยสำนักพิมพ์สารคดี ๒๕๖๓ ราคา ๔๘๐ บาท) โดยเล่าเก็บความจากหนังสือ และเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูล หรือความคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังหนังสือตีพิมพ์ออกมาแล้ว
สั่งซื้อหนังสือ
