เรื่อง : สุชาดา ลิมป์
ภาพ : ประเวช ตันตราภิรมย์
แม้ไม่ระบุเวลาแน่ชัด แต่ผู้ศรัทธาพระคเณศ-เทพแห่งวิทยาการต่างรู้
หนึ่งปีมีเทศกาลเฉลิมฉลองสิบวันช่วงเดือนประสูติของพระคเณศ ที่มนุษย์อุปโลกน์เป็นเทศกาล “วันคเณศจตุรถี” (มักตรงกับปลายเดือนสิงหาคมถึงต้นกันยายนตามปฏิทินเกรเกอเรียน) ซึ่งปี ๒๕๖๖ เริ่มต้นในวันเลขสวย ๑๙.๐๙ (อังคารที่ ๑๙ ถึงพฤหัสบดีที่ ๒๘ กันยายน ๒๕๖๖) หลายคนบูชารูปเคารพในบ้านแล้วจึงวางแผนก้าวเท้าออกจากบ้านไปสถานที่ที่เปิดให้ประชาชนสักการะองค์เทวลัยที่มีชื่อเสียง
ในวาระพิเศษที่ ๑๙ กันยายนของทุกปีเป็น “วันพิพิธภัณฑ์ไทย”
ปีนี้ “พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พระนคร” จึงจัดงาน “มหกรรมวันพิพิธภัณฑ์ไทย ๒๕๖๖” ภายใต้แนวคิด “การจัดการคลังและวัตถุพิพิธภัณฑ์สู่ความยั่งยืน” ในช่วง ๑๗-๑๙ กันยายน ๒๕๕๖ โดยร่วมกับภาคีเครือข่ายพิพิธภัณฑ์หลายแห่งขนทัพสิ่งของสำคัญ แปลก หาชมยาก ยังไม่เคยเปิดเผย หรือหาชมได้เพียงแห่งเดียวจากคลังพิพิธภัณฑ์นั้นมาร่วมอวดสายตาประชาชน
อย่างรูปยาซิกาแรตชุดเจ้านายไทย ของบริษัทยาสูบชำมุ้ยจำกัด จากคลังพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว, เหรียญเงินจีนจากแหล่งเรือจมในทะเลไทย จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี, ตุ๊กตาทองตัวแรกของไทย จากหอภาพยนตร์, เขาสมัน งาช้างแปลก จากคลังพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร, เครื่องพิมพ์ดีดของ ป อินทรปาลิต จากพิพิธภัณฑ์หนังสือพิมพ์ไทย, ตราประทับชาดงาดำ เมื่อแรกก่อตั้งหน่วยงานตำรวจภูธร จากคลังพิพิธภัณฑ์ตำรวจ วังปารุสกวัน, อัณฑะผู้ป่วยโรคเท้าช้าง จากคลังพิพิธภัณฑ์ศิริราชพิมุขสถาน ฯลฯ
ความสนุกในวันสุดท้ายจัดเต็มสีสันเมื่อตรงกับทั้งวันพิพิธภัณฑ์ไทยและวันคเณศจตุรถี
เปิดโอกาสให้เข้าชมฟรี ผู้ศรัทธาพิฆเนศ-องค์อุปถัมภ์แห่งศิลปวิทยาการยังได้อิ่มเอมกับกิจกรรมน่ารักรอบงานแบบไม่พร่องตาจากวันแรก สายมูยุคใหม่ได้บูชาสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ในรูปแบบงานศิลป์หลากประเภททั้งจิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ์ ฯลฯ ผ่านการตีความร่วมสมัยโดยศิลปินรุ่นใหม่ มีเวิร์กช็อปจากร้านค้าเครือข่ายพิพิธภัณฑ์ให้ผู้สนใจลงมือออกแบบสิ่งศรัทธาเอง ไม่ลืมเอาใจนักสะสมอาร์ตทอยด้วย “กาชาปองพระพิฆเนศ” มีทั้งที่ศิลปินอาร์ตทอยจากร้านค้าร่วมกันนำมาจำหน่ายในราคาแตกต่าง และชุด “นวคเณศ” สำหรับเทศกาลคเณศจตุรถีที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ทำขึ้นเฉพาะกิจ
พิเศษสุดคือกิจกรรม “มหาคณปติบูชา” พร้อมวิทยากรเล่า “กำเนิดพระฆเณศ”
จำลองห้องนิทรรศการดั่งสถานเทวาลัยขนาดกะทัดรัดให้ผู้ศรัทธาสักการะ “พระพิฆเนศปางคณปติ” ประทับนั่งแบบชวาบนบัลลังก์รายล้อมกะโหลกมนุษย์ (ถือเป็นปางดุดันเหนือภูติผีปีศาจและความชั่วร้ายทั้งปวง) ยังเปิดโอกาสให้ผู้สนใจสนับสนุนเครื่องถวายบูชาชุดจิ๋วที่ทางพิพิธภัณฑ์จัดเตรียมให้สักการะขอพร ด้วยตระหนักว่าสำหรับผู้นับถือคณปติแล้ว ในช่วงสิบวันนี้เทพแห่งศาสนาฮินดูจะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์ประทานพรแก่ผู้ศรัทธา ถือเป็นช่วงเวลาพิเศษที่มนุษย์จะได้อยู่ใกล้ชิดกับองค์เทพที่ตนเลื่อมใส
นับเป็นอีกปรากฏการณ์ของสังคมพหุวัฒนธรรมที่น่าบันทึก
ว่าเย็นย่ำค่ำคืน ๑๙ กันยายน ๒๕๖๖ ก่อนสิ้นสุดงานมหกรรมวันพิพิธภัณฑ์ไทย มีผู้สนใจเดินทางมาเฉลิมฉลองเทศกาลวันคเณศจตุรถีในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พระนคร คับคั่ง นับเป็นประสบการณ์พิเศษปีหนึ่งที่คนไทยในสังคมที่มีความศรัทธาหลากหลายได้มีโอกาสนมัสการเทพแห่งศิลปะในพิพิธภัณฑ์ เพราะไม่ง่ายที่พิพิธภัณฑ์ใดจะให้เข้าชมยามวิกาลแล้วยังปรับสถานจัดแสดงสิ่งของเป็นศาสนสถาน
แม้ชุดบูชาดอกไม้ เทียน จะเป็นของลอกเลียนไร้กลิ่นควัน
แต่ขนมจิ๋วก็เป็นของจริงให้ไหว้ลากลับไปกินได้เป็นมงคล
