๏ สุกทันต์นักสิทธิ์เถ้า เที่ยวเก็บ ยานา
ท่าไหล่ขาชาเหน็บ บ่เปลื้อง
ลุกนั่งยิ่งยอกเจ็บ จึงดัด ตนแฮ
ยืนยึดเอวองค์เยื้อง ย่างเท้าท่าหนังฯ
พระองค์เจ้านวม
![ตามรอยฤๅษีดัดตน (๕๑) สุกทันต์ 1 สุกทันต์](https://www.sarakadee.com/wp-content/uploads/suktanta.jpg)
(ถอดความ) ฤๅษีสุกทันต์ผู้เฒ่า (ในโคลงใช้โทโทษ เป็น “เถ้า”) เที่ยวเก็บว่านยาจนไหล่ขาชาเหน็บ ทำอย่างไรก็ไม่หาย ยิ่งลุกนั่งยิ่งเจ็บ ท่านจึงดัดตนด้วยการยืนยืดเอว ร่างกายบิดข้าง เดินโดยหันเท้าไปข้างหน้า ราวกับท่าทางของ “หนัง” (คือตัวหนังใหญ่ ที่แสดงภาพร่างกายหันทางด้านหน้า แต่ส่วนเท้าบิดชี้ไปด้านข้าง ตามรูปแบบจิตรกรรมไทย)
ชื่อสุกทันต์นี้ คงตรงกับสุกกทันตะหรือฤๅษีสุกกทันต์ ซึ่งมีอยู่ในคัมภีร์ที่เป็นวรรณคดีภาษาบาลีหลายเรื่อง เช่น ในตอนต้นของคัมภีร์ “ชินกาลมาลีปกรณ์” ส่วนที่กล่าวถึงตำนานเมืองหริภุญชัย เท้าความว่ายังมีฤๅษีสี่ตนกับคฤหัสถ์อีกคนเป็นสหายกัน คือฤๅษีวาสุเทพ อยู่ที่อุจฉุบรรพต ฤๅษีสุพรหม อยู่ที่สุภบรรพต ฤๅษีอนุสิสหรือฤๅษีสัชนาไลย อยู่ที่หลิททวันลินนคร และฤๅษีพุทธชฎิล อยู่ ณ ชุหะบรรพต ส่วนสุกกทันตะ (สุกทันต์) พำนักอยู่ที่ลวปุระ
ส่วนใน “จามเทวีวงษ์” (พระยาปริยัติธรรมธาดา แพ ตาละลักษมณ์ แปลจากภาษาบาลีเป็นภาษาไทยยุครัชกาลที่ ๕) กลับนับเนื่องเอาสุกทันต์ไปรวมเป็นหนึ่งในชุดฤๅษีสี่องค์ ดังที่กล่าวว่า ยังมีฤๅษีสี่ตนเป็นสหายกันมา ได้แก่ วาสุเทพ สำนักอยู่ยอดเขาอุจฉุบรรพตน (เขาอ้อย) พรหมิสิ สำนักอยู่ในภูเขาทวิธาคค์ (เขาสองยอด) สัชชนาไลย อยู่ในเขาลตางค์ (เขาเครือเขา) และสุกกทันต์ อยู่ในภูเขาธัมมิก ณ เมืองเรียกว่าละโว้
นั่นคือขณะที่ใน “ชินกาลมาลีปกรณ์” ไม่นับสุกทันต์ว่าเป็นฤๅษี หากแต่เป็นคฤหัสถ์ คือผู้ครองเรือน ทว่า “จามเทวีวงษ์” กลับให้สุกทันต์เป็นฤๅษีด้วยอีกองค์หนึ่ง
แต่ทั้งสองตำนานกล่าวตรงกันว่าท่านสุกทันต์ มีถิ่นพำนักอยู่ที่ลวปุระ หรือกรุงละโว้ คือเมืองลพบุรี
…
บทความชุด “ตามรอยฤาษีดัดตน” มีต้นทางจากหนังสือ ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน โดยตัดทอนและปรับเนื้อหาใหม่ให้เหมาะกับการเผยแพร่ในสื่อออนไลน์ รวมถึงเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูลใหม่ หรือข้อคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังจากที่หนังสือตีพิมพ์แล้ว
ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน
รางวัลชมเชย กลุ่มหนังสือสวยงาม จากการประกวดหนังสือดีเด่น ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)
เรื่อง : ศรัณย์ ทองปาน / จิตรกรรมดิจิตัล : สุทธิชัย ฤทธิ์จตุพรชัย
สำนักพิมพ์เมืองโบราณ ๒๕๖๔
ปกแข็ง ๑๘๔ หน้า ๖๙๐ บาท
จากต้นฉบับลายเส้นฝีมือชั้นครูสมัยรัชกาลที่ ๓ อายุเกือบสองศตวรรษ คลี่คลายด้วยเทคโนโลยีดิจิตัล สอดประสานกับฝีมือศิลปินร่วมสมัย ก่อกำเนิดเป็นภาพจิตรกรรมไทยฤๅษีดัดตนชุดใหม่ที่งามวิจิตรทั้ง ๘๐ ท่า รวบรวมไว้อย่างครบครันในรูปเล่มหนังสือปกแข็ง ฤๅษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชนโดยสำนักพิมพ์เมืองโบราณ ตีพิมพ์คู่กับคำโคลงประจำภาพสำนวนดั้งเดิม และการถอดความเป็นภาษาปัจจุบัน พร้อมบทนำเสนอการศึกษาประวัติศาสตร์และความสืบเนื่องขององค์ความรู้ อันนับเนื่องเป็นหนึ่งใน “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ”
สั่งซื้อหนังสือ