เรื่อง: นุชจรี โพธิ์นิยม
ภาพ: บงกชพร นะวะชัย และ People of Ari
ท้องฟ้าแต้มสีสันโทนอุ่นเริ่มหม่นลงเรื่อย ๆ ขณะที่ศาลพระภูมิขนาดยักษ์แห่งหนึ่งในย่านอารีย์ทอแสงประกายขึ้น
“Spirit House Open House Happening Now” ข้อความบนป้ายจอดิจิทัลบอกผู้เยี่ยมชมว่านิทรรศการกำลังดำเนินขึ้น เรากระชับสายสะพายกระเป๋าข้างตัวไว้แน่น รู้สึกตื่นเต้นตั้งแต่ก้าวลงจากรถ เดิมทีแสงสีที่อาบอาคารหลังนี้ไว้นั้นก็น่าดูชมแล้ว ประสบการณ์ที่จะได้รับวันนี้คงน่าสนใจไม่เบา
People of Ari เสนอนิทรรศการ “เปิดบ้านศาลพระภูมิ (Spirit House Open House)” จัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับที่พำนักของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ บริเวณอาคารเก่าร้าน Yellow Lane Cafe ร่วมกับ สารัตถะ จึงเสถียรทรัพย์ จากเพจ Uninspired by Current Events ที่สร้างผลงาน 3D เสียดสีการเมืองได้อย่างเจ็บแสบ สิ่งที่น่าสนใจคือไฮไลต์พิเศษอย่าง Interactive Performance จาก AT Theatre ที่เปิดโอกาสให้ผู้ชมมีส่วนร่วมในการแสดงได้
ระหว่างพูดคุยกับสตาฟหน้างาน หนึ่งในสามของเซ่นไหว้ขนาดจิ๋วถูกวางบนมือเบา ๆ สิ่งที่เราถืออยู่คือ นางรำ ส่วนเพื่อนอีกคนเป็นม้าลายตัวน้อย แน่นอนว่าแต่ละคนจะได้รับโมเดลคละกันไป ตอนนั้นยังไม่แน่ชัดว่าต้องทำอะไรกับเจ้าพวกนี้หรือเปล่า
“ยินดีต้อนรับพวกเจ้าเข้าสู่ศาลพระภูมิแห่งนี้”
สุ้มเสียงบ่งบอกว่าการแสดงได้เริ่มขึ้นแล้ว รุกขเทวดาผู้สวมชุดคลุมสีขาวและหมวกลอมพอกผายมือไปทางศาลพระภูมิ เธอกล่าวแนะนำเทวดาอีกตนที่ยืนอยู่ข้าง ๆ สร้างบรรยากาศตลกขบขันเป็นระยะ หลังจากพูดคุยสักพักก็ได้ความว่าวันนี้จะมีการโหวตเลือกเจ้าที่คนใหม่โดยมี นางรำ ม้าลาย และไก่ เป็นผู้ท้าชิง ทั้งสามคนแบ่งพวกเราเป็นกลุ่ม (ตามโมเดลที่ได้รับ) เพื่อทำความรู้จักกันระหว่างเดินเข้าอาคาร
เมื่อเดินผ่านผ้าสามสีขึ้นบันไดชั้นสอง เราก็ได้เข้ามาอยู่ในมิติของศาลพระภูมิขนาดยักษ์เรียบร้อยแล้ว ห้องจัดนิทรรศการได้กลายเป็นพื้นที่การแสดงขนาดย่อม
ก่อนแคนดิเดตจะได้อวดฝีไม้ลายมือเพื่อเรียกคะแนนโหวต ศาลพระภูมิแห่งนี้จำเป็นต้องมีผู้นั่งเก้าอี้สูงสุดโดยคัดเลือกจากผู้ชมที่นั่งรวมกันเสียก่อน ฉุกคิดว่านี่ไม่ต่างจากตำแหน่งประธานสภาฯ และเราเองก็คงเปรียบเป็นหนึ่งในสมาชิกพรรคนางรำ ขณะที่คนอื่นอาจจะอยู่พรรคไก่ หรือพรรคม้าลาย แต่บ้างก็ว่าของจิ๋วที่ชิงตำแหน่งเพื่อเป็นเจ้าที่นั้นสามารถสื่อถึงการปกครองโดยมิชอบของฝ่ายทหารได้เช่นกัน
ระหว่างที่การแสดงดำเนิน อุปสรรคก็เกิดขึ้นทีละน้อย ไม่ว่าจะเสียงตึงตัง สุนัขเห่าหอน ถ้าหากมัวหลงเพลิดเพลินไปกับความสนุกสนานคงไม่รู้ว่าบางสิ่งเริ่มไม่เข้าที่เข้าทางแล้ว
“จุ๊ ๆ พวกเราทำตัวให้นิ่งเข้าไว้ มีมนุษย์มาที่นี่”
ท่านเทวดาทำสัญญาณมือให้ทุกคนหยุดส่งเสียงเมื่อมีคนบุกเข้ามาโวยวายหาเจ้าที่พร้อมกระดาษหนึ่งแผ่น ไถ่ถามจนรู้จุดประสงค์ว่ามาเพื่อขอพรให้บ้านหลังนี้ขายออก แต่ทว่าการเลือกยังไม่สำเร็จดี สุดท้ายเมื่อหาข้อตกลงร่วมกันไม่ได้ มนุษย์คนนี้ก็โดนเป่ามนต์ใส่จนหมดสติ และถูกนำตัวออกไป การแสดงจึงกลับมาดำเนินอีกครั้ง แม้จะเจือปนด้วยปัญหาเล็กน้อย
และเวลาที่ทุกคนรอคอยก็มาถึง การโหวตได้สิ้นสุดลงแล้ว
“ผู้ที่จะได้เป็นพระภูมิคนต่อไปคือ…”
ทันใดนั้นเรื่องไม่คาดฝันก็เกิดขึ้น พวกสุนัขเห่าหอนระงม เสียงประทัดดังเซ็งแซ่ และกลุ่มควันฟุ้งบังตาจนยากจะมองเห็นชัด เหล่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์เริ่มแตกตื่นไปคนละทาง เหลือไว้แค่ความว่างเปล่า มีเพียงลมแรงพัดพากระดาษหลายใบตกสู่พื้น เราหยิบขึ้นมาดูพบว่าเป็นโฆษณาขายบ้านที่ถูกประทับตราว่า sold (ขายแล้ว) แต่ที่ดึงดูดสายตาคือชื่อ ชาติชาย ชุณหะวัณ เจ้าของบ้านคนเก่า และเบอร์โทรติดต่อที่มีเลขท้าย 2535 ของ คุณรสช คงเดาไม่ยากว่าตั้งใจจะสื่อถึงเหตุการณ์ไหน
การแสดงจบลง ณ ตรงนี้
มีโอกาสได้คุยกับนักแสดงในเรื่องสัญญะต่าง ๆ ที่ปรากฏ ไม่ว่าจะตัวแทนของจิ๋ว สิ่งของ หรือบรรยากาศที่เกิดขึ้นระหว่างนั้น เราพยายามจะเรียบเรียงทุกอย่างให้ถูกต้อง แต่ก็ได้เข้าใจว่าเสน่ห์ของผลงานชิ้นนี้คือ มุมมองของผู้ชมขึ้นอยู่กับกรอบอ้างอิง (frame of reference) ที่เกิดจากการเรียนรู้ และประสบการณ์ในชีวิตของแต่ละคน เราแทนของสิ่งนี้เป็นแบบหนึ่ง ในขณะที่คนอื่นอาจจะมองอีกแบบก็ได้
สิ่งที่ทุกคนคงสัมผัสได้เหมือนกันคือ ประวัติศาสตร์การเมืองที่แม้จะผ่านมาแล้วหลายสิบปี แต่ยังคงดำเนินอยู่ ไม่มีท่าทีว่าจะจางหายไป ราวกับเวลาไม่เคยได้ทำหน้าที่ของมันเลย
Spirit House Open House Interactive Performance (2024)
แสดงโดย At Theatre @PoA White Box, Yellow Lane
จัดแสดง
27 มกราคม (19.00 น.)
28 มกราคม (15.00 น.)
3 กุมภาพันธ์ (15.00 น. / 19.30 น.)
4 กุมภาพันธ์ (15.00 น.)
10 กุมภาพันธ์ (15.00 น. / 19.30 น.)
11 กุมภาพันธ์ (15.00 น.)
