พุธ-ไซแอนซ์
ติดปีกความรู้ทางวิทยาศาสตร์ทุกวันพุธ เพราะเทพเจ้าประจำดาวพุธคือ Mercury บุรุษเทพแห่งการสื่อสารที่ไปได้เร็วเท่าความคิด
ภาพ 1 : https://www.technologynetworks.com/TN/news/blood-brain-barrier-weakened-by-intestinal-gut-bacteria-288872
หลายคนอาจไม่รู้ว่า จริงๆ ในร่างกายเรามีแบคทีเรียอยู่จำนวนมหาศาล มากกว่าจำนวนของเซลล์ในตัวเราเสียอีก
คือเฉลี่ยประมาณ 39 ล้านล้านตัว – 39,000,000,000,000
อยู่ภายในร่างกายผู้ใหญ่ซึ่งมีเซลล์ 30,000,000,000,000 เซลล์
ความสัมพันธ์ระหว่างแบคทีเรียในตัวเรากับสุขภาพของเรา จึงเป็นเรื่องที่นักวิทยาศาสตร์สนใจเอามากๆ
ล่าสุดเขาพบว่าโรคหลอดเลือดในสมองบางประเภท อาจมีสาเหตุมาจากแบคทีเรียในลำไส้ร่วมด้วย
สมองของคนบางคนมีลักษณะผิดปรกติที่เรียกว่า CCM (Cerebral cavernous malfunctions) คือเกิดกลุ่มของหลอดเลือดฝอยโป่งพอง – นึกถึงภาพลูกโป่งหลายลูกๆ อยู่ด้วยกัน แถมผนังหลอดเลือดยังบางกว่าปรกติ หลายคนอาจเป็นมาตั้งแต่เด็กโดยไม่แสดงอาการใดๆ หรืออาจมีอาการปวดหัวบ้าง พอวันดีคืนดีเกิดเลือดออกในสมอง ทำให้ชัก มีปัญหาด้านการมองเห็น เป็นอัมพาต หรือถึงตาย
โรคนี้โอกาสพบ 0.5% ในประชากรล้านคน (5000 คน) มีโอกาสเท่ากันทุกเพศและทุกเชื้อชาติ
ภาพ 2 : http://f.jwwb.nl/public/0/5/2/braininjury-explanation/site2.jpg
สาเหตุหนึ่งของ CCM ที่เข้าใจกันคือความผิดปรกติจากการกลายพันธุ์ ทำให้ยีนตัวหนึ่งหายไป ซึ่งมันเป็นยีนที่ทำหน้าที่กระตุ้นให้เกิดการสร้างผนังหลอดเลือดให้แข็งแรง โรคนี้เลยมีโอกาสถ่ายทอดทางพันธุกรรม
ไม่นานมานี้นักวิจัยของมหาวิทยาลัยเพนซิลวาเนียได้ตัดต่อพันธุวิศวกรรมหนูเพื่อศึกษาการเกิด CCM ในสมอง แล้วก็พบว่าหนูตัดต่อพันธุกรรมบางตัวก็พบจุดที่เกิด CCM ในสมองจำนวนหลายแห่งมาก แต่กลับมีบางตัวที่เป็นน้อย
แสดงว่า นี่ไม่ใช่แค่ยีนเท่านั้น ที่มีผลต่อการเกิด CCM
สิ่งที่คาดไม่ถึง คือนักวิจัยไปสังเกตพบว่าหนูที่เป็นมากมักมีแบคทีเรียชื่อ Bacteroides fragilis ซึ่งปกติพบในลำไส้ (ของคนเราด้วย) จำนวนมากด้วย ก็เลยสงกะสัยว่ามันเกี่ยวกันไหม เพื่อให้หายข้องใจจึงฉีดเชื้อแบคทีเรียเข้าไปในตัวหนู
ผลคือหนูยิ่งเกิด CCM มากขึ้น แล้วถ้ากำจัดแบคทีเรียนี้ออกไป CCM ก็ลดน้อยลงทันที
เอาให้ชัวร์ยิ่งขึ้นไปอีก เลยทดสอบกับหนูเกิดใหม่ (น่าสงสารหนูจริงเชียว)
ให้พวกหนึ่งเกิดภายใต้การควบคุมปลอดเชื้อ อีกพวกให้ยาปฏิชีวนะฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ปรากฏว่าทั้งสองกลุ่มเกิด CCM น้อยลงเหมือนกัน
ชัวร์ป้าบว่า เชื้อแบคทีเรียในลำไส้มีผลต่อการเกิดความผิดปรกติของหลอดเลือดในสมอง (ร่วมกับความผิดปรกติของยีน) โดยพบว่าแบคทีเรียจะแพร่ไปทางกระแสเลือดจนถึงสมอง
ส่วนว่ามันไปทำอะไรในสมอง ตอนนี้นักวิจัยรู้ว่ามันผลิตโมเลกุลชื่อ LPS ขึ้นมา ซึ่งเมื่อลองฉีด LPS เข้าไปในหนูตัดต่อพันธุกรรม ก็พบว่าทำให้เกิดแผล CCM จำนวนมากเหมือนกัน
ทั้งหมดนี้แม้จะเป็นการวิจัยในหนู แต่ผลวิจัยในหนูกับมนุษย์นี้มักใกล้เคียงกันมาก โดยต่อไปเขาจะขยับมาศึกษาในมนุษย์ให้รู้แน่ชัดขึ้น
เรื่องนี้บอกว่าที่ทึกทักกันว่าร่างกายเราเป็นของเรา “มนุษย์ล้วนๆ” จริงๆ ไม่ใช่
สิ่งมีชีวิตเล็กๆ “ชั้นต่ำ” อย่างแบคทีเรีย มีส่วนกำหนดชะตาชีวิตของเผ่าพันธุ์ “ชั้นสูง” อย่างที่เราคาดไม่ถึงเลยทีเดียว
ติดตาม พุธ-ไซแอนซ์ ทุกวันพุธ
อ้างอิง :
- https://www.technologynetworks.com/TN/news/blood-brain-barrier-weakened-by-intestinal-gut-bacteria-288872
- http://brainavm.oci.utoronto.ca/malformations/Cavernomas_index.htm
- http://www.sciencealert.com/researchers-find-gut-bacteria-can-trigger-brain-lesions-that-lead-to-strokes
สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ :
บก. ดำ ผู้ชอบจับแพะมาชนกับแกะ จับแมวโยนไปให้ถึงดวงดาว เพราะหลงเชื่อว่าจักรวาลนี้ไม่มีอะไรที่ไม่เกี่ยวข้องกัน
