ว่ากันว่าตั้งแต่เรายังเป็นมนุษย์กึ่งวานรก็น่าจะรู้จักเต้นดุ๊กดิ๊กๆ แล้ว
เรียกว่าดีเอ็นเอของการกระโดดโลดเต้นฝังอยู่ในเนื้อในตัว
ก่อนการเต้นจะกลายเป็นความบันเทิง และก่อนหน้ามนุษย์จะใช้ภาษาพูด การเคลื่อนไหวร่างกายน่าจะเป็นภาษาแบบหนึ่งต่อมาก็กลายเป็นเครื่องมือสื่อสารกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ อย่างการเต้นระบำขอฝน หรือเต้นรักษาโรคที่ปรากฏในแทบทุกมุมโลก ตั้งแต่ชนเผ่าท้องถิ่นในทวีปอเมริกา แอฟริกา และเอเชียตะวันออก
บ้านเรา คนใต้มีโนรา คนอีสานมีรำผีฟ้า คนล้านนามีฟ้อนผีมด เป็นพิธีปัดเป่าทุกข์ รักษาโรค
แต่ปัจจุบันพิธีกรรมเหล่านี้อาจถูกคนภายนอกนิยามว่าเป็นเพียงศิลปะการแสดง และอาจดูงมงายในสายตาการแพทย์สมัยใหม่
ที่หมู่บ้านชนบทเล็ก ๆ ในมณฑลเจ้อเจียง ประเทศจีน หลังจากประสบอุบัติเหตุทางรถยนต์ จิตใจของหนุ่มเกษตรก็มีแต่ความหวาดกลัว ไม่กล้านอนคนเดียว บางครั้งก็ละเมอเดินไปไหนไม่รู้ตัวภรรยาจึงหาวิธีช่วยสามีโดยชวนเขาเต้น shuffle dance หรือการเต้นสลับขา ซึ่งกำลังเป็นที่นิยมในโลกออนไลน์
ภรรยาบอกว่า “อาจเพราะฉันรักการเต้น และมีความสุขกับการเต้น”
ผลลัพธ์ที่เหนือความคาดคิด คือเสียงเพลงช่วยสยบความว้าวุ่น และเขาก็รู้สึกถึงอิสระในการเต้นตามจังหวะเพลง
ทุกวันนี้ถ้าได้ยินเสียงเพลง ทั้งสามีและภรรยา รวมไปถึงลูก ๆก็จะวางจอบวางไถ เต้น shuffle dance กันกลางสวน หน้าบ้าน ถนนกลางหมู่บ้าน ด้วยใบหน้ายิ้มแย้ม
คลิปวิดีโอภาพการเต้นของครอบครัวที่เผยแพร่ในช่วงโควิดกลายเป็นไวรัลที่สร้างความสุขให้ชาวจีนและคนอื่น ๆ ทั่วโลก
ที่อิตาลี เฟเดรีโก บิตติ (Federico Bitti) ป่วยด้วยโรคแปลกประหลาดที่เรียกว่าดิสโทเนีย (dystonia) มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง เดินตัวเบี้ยว หน้าสั่น ศีรษะพับ จนกินอาหารหรือดื่มน้ำเองไม่ได้ สาเหตุของโรคนี้ยังไม่ทราบแน่ชัด หมอบอกว่าเขามีทางเลือกแค่สองสามอย่าง คือ กินยา หรือผ่าตัดสมองซึ่งมีโอกาสหายหรือไม ่หายได้พอๆ กัน แต่ถ้าไม่ผ่าตัดเขาจะเดินไม่ได้อีก
เฟเดรีโกปฏิเสธการผ่าตัด ยอมทนทรมานกับอาการนี้เป็นเวลากว่า ๗ ปี โชคดีที่เขาได้พบกับหมอที่บำบัดโรคนี้ด้วยการเคลื่อนไหวร่างกายเพื่อฟื้นฟูประสาทการเชื่อมต่อสมอง
ใช้เวลาหลายสัปดาห์กับการบริหารคอ แขน ลำตัว เป็นจังหวะด้วยท่าต่างๆ ซ้ำ ๆ การควบคุมร่างกายก็ค่อย ๆ ฟื้นคืนมาระดับหนึ่ง แต่เขาบอกว่าปาฏิหาริย์ที่เปลี่ยนแปลงชีวิต คือการค้นพบโดยบังเอิญระหว่างเดินใส่หูฟังเพลงไปด้วยว่า เขาก้าวเท้าดีขึ้นเพราะจังหวะเสียงดนตรี เมื่อกลับถึงบ้าน เขาก็รีบเปิดเพลงและลองเต้นตามจังหวะ
นับจากนั้นเขาไม ่เคยหยุดเต้นสักวัน เช่นเดียวกับหนุ่มจีนความสุขกับการเต้นช่วยบำบัดร่างกายเขาให้ดีขึ้นเรื่อย ๆ หมอบอกว่าเฟเดรีโกค้นพบการรักษาของตัวเขาเอง และเป็นแรงบันดาลใจให้กับผู้ป่วยดิสโทเนียรายอื่น ๆ
ยังมีศาสตร์สมัยใหม่ที่เรียกว่า dance/movement therapy ช่วยบำบัดรักษาเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ ผู้ป่วยที่ผ่านประสบการณ์เลวร้ายทั้งภายในจิตใจหรือร่างกายภายนอก การเต้นช่วยเปิดพื้นที่อิสระ ปลดปล่อยสิ่งที่เก็บกด รับฟังเสียงภายในให้พาร่างกายเคลื่อนไหวไป วิธีนี้ช่วยฟื้นฟูกายและใจให้รับมือกับความทุกข์และมีความสุขกับชีวิตได้อย่างสมดุลมรดกภูมิปัญญาของคนโบราณกับการบำบัดคนปัจจุบันจึงมาบรรจบกันที่ความสัมพันธ์ลึกซึ้งของธรรมชาติมนุษย์กับการเต้น
“Dance first. Think later. It’s the natural order.”
ซามูเอล เบกเกตต์ กวีและนักเขียนบทละครเคยกล่าวไว้
สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
บรรณาธิการบริหารนิตยสารสารคดี
- จาก บทบรรณาธิการ นิตยสารสารคดี ฉบับที่ 448 กรกฎาคม 2565
- อ่านบทความของ สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
- ติดตามเพจ Sarakadee Magazine
