พลเรือเอก ประพัฒน์ จันทวิรัช ผู้เคยศึกษาค้นคว้าพระประวัติของกรมหลวงชุมพรฯ อย่างละเอียด เคยอธิบายว่า เพื่อ “สยบ” บรรดาทหารเรือ “นักเลง” เกกมะเหรกเกเร เสด็จในกรมฯ ต้องทรงประกาศพระองค์ในฐานะ “นักเลงที่ยิ่งใหญ่กว่า” หรือ “นักเลงเหนือนักเลง”
เรื่องทำนองนี้ปรากฏในความรับรู้ของสังคมไทยด้วย ดังมีตำนานปลีกย่อยว่าด้วยการตีรันฟันแทงในวงพวกนักเลงของพระองค์แพร่หลายทั่วไปหลายเรื่อง
หนึ่งในจำนวนนั้นได้แก่ที่ “สุภัทร บางเขน” (นามปากกา) เขียนเล่าไว้ในหนังสือ “เส้นทางเศรษฐกิจฉบับพิเศษ คนจีน ๒๐๐ ปี ภายใต้พระบรมโพธิสมภาร ภาค ๒” ว่า ครั้งหนึ่งกรมหลวงชุมพรฯ เคยพา “ลูกน้อง” ทหารเรือในชุดลำลอง ไปนั่ง “เสวยน้ำจัณฑ์” อยู่ที่ตลาดท่าเตียน ฝั่งตรงข้ามกับโรงเรียนนายเรือ แล้วจู่ๆ
“…มีนักเลงหน้าใหม่แถวท่าเตียนซึ่งไม่รู้จักพระองค์ท่าน นึกว่าพระองค์ท่านเป็นนักเลงต่างถิ่น เข้ามาล้ำแดนถิ่นของนักเลงท่าเตียน นักเลงคนหนึ่งจึงเข้าไปยียวนกับพระองค์ท่านด้วยการขอต่อบุหรี่ พระองค์ทรงรู้ทัน จึงตอบไปว่า เออ, ต่อซี แต่อย่าให้ขี้เถ้าหน้าแว่นบุหรี่ร่วงเป็นอันขาด นักเลงผู้นั้นมองพระองค์ท่านอย่างกวนโทสะ แล้วเป่าบุหรี่พรวดให้ขี้เถ้าร่วงลงไป พระองค์ก็ลุกขึ้นมาตบหน้านักเลงคนนั้น แล้วนักเลงคนนั้นก็ชกต่อยพระองค์ พวกทหารที่ไปด้วยลุกขึ้นจะเข้ารุมกินโต๊ะอยู่แล้ว แต่พระองค์ทรงห้ามและตรัสว่า ‘ไม่ต้อง, ไอ้น้องชาย นักเลงมันต้องสู้กันตัวต่อตัว’ ว่าแล้วพระองค์ท่านก็ชกต่อยกับนักเลงคนนั้นเป็นพัลวัน สักครู่หนึ่งหัวหน้านักเลงก็กระหืดกระหอบมาพร้อมด้วยลูกน้องตามหลังอีกหลายคน หัวหน้านักเลงสั่งให้ลูกน้องหยุด แล้วสั่งให้ทุกคนก้มลงกราบพระบาทกรมหลวงชุมพรและประกาศให้ทุกคนรู้ว่า พระองค์ท่านคือใคร พร้อมกับขอประทานอภัยโทษในความไม่รู้เท่าของลูกน้องว่าพระองค์เป็นใคร กรมหลวงชุมพรทรงให้อภัยอย่างนักเลงเช่นกัน แล้วบอกจีนเจ้าของร้านเหล้าว่า ให้ไปคิดค่าเสียหายในร้านเอากับพระองค์ท่านที่กองบัญชาการทหารเรือในวันพรุ่งนี้ เพราะวันนี้มีเงินติดตัวแต่เพียงค่าเหล้าเท่านั้น เถ้าแก่ก็ก้มลงกราบเช่นกัน แล้วบอกว่า ไม่เป็งไล ฮ่อ ไม่ต้องคิดเงินก็ไล่…”
แต่เรื่องเล่าทั้งหลายนั้นเอง ย่อมขึ้นอยู่กับว่า “ใคร” เป็นคนเล่า
คุณหญิงอารีพันธุ์ สุนาวินวิวัฒน์ เล่าเรื่องที่คงรับรู้ผ่าน “คุณหลวง” ผู้เป็นสามี คือหลวงสุนาวินวิวัฒ อดีตนายธง (นายทหารคนสนิท) คนหนึ่งของกรมหลวงชุมพรฯ ว่า
“…ยามมีเวลาว่าง เสด็จในกรมฯ จะชวนลูกศิษย์ตามเสด็จตามลำคลองต่างๆ แม้จะมีจระเข้ หรือมีอันตรายที่คนอื่นเกรงกลัว เสด็จในกรมฯ ยิ่งทรงโปรดเสด็จไป วันหนึ่งเสด็จไปในคลองที่ชาวบ้านบอกว่าจระเข้ชุมมาก เมื่อถึงที่ก็รับสั่งให้จอดเรือตรงนั้นหยุดพักสักครู่ รับสั่งว่าอยากจะว่ายน้ำเล่นให้สนุกสักที รับสั่งให้คุณหลวงลงก่อน คุณหลวงกราบทูลว่า ‘ข้ารับใช้จะอาบน้ำก่อนเจ้านายไม่ถูก’ เสด็จในกรมฯ ทรงฟังคำกราบทูล ก็ทรงพระสรวลว่า ‘เออ เออ ฉลาดดี เอ้าลงพร้อมกัน’ แล้วทรงว่ายน้ำข้ามฟากไปหลายครั้ง จระเข้ที่ชาวบ้านบอกว่าชุมและดุนัก ไม่เห็นมีสักตัว หายไปไหนหมดไม่ทราบ…”
ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็น “นักเลงใหญ่” ขนาดไหน ก็ยังอาจมีวัน “เสียรู้” ได้เหมือนกัน…
“เสด็จเตี่ย” กรมหลวงชุมพรฯ
บทความชุดนี้มีต้นทางจากหนังสือพระประวัติกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ของผู้เขียน คือ “ให้โลกทั้งหลายเขาลือ” (พิมพ์ครั้งแรกโดยสำนักพิมพ์สารคดี ๒๕๖๓ ราคา ๔๘๐ บาท) โดยเล่าเก็บความจากหนังสือ และเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูล หรือความคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังหนังสือตีพิมพ์ออกมาแล้ว
สั่งซื้อหนังสือ
