จากบทบรรณาธิการ สารคดี ฉบับที่ 396 กุมภาพันธ์ 2561
ปีนี้ที่บ้านผมมีนกมาทำรังสองชนิด ชนิดหนึ่งคือนกปรอดสวน อีกชนิดคือนกกินปลีอกเหลือง
รังนกปรอดสวนจะใช้กิ่งไม้ก้านเล็ก ๆ สานกันจนเป็นถ้วยราวกับงานหัตถกรรม ตำแหน่งที่มันมาทำรังซ้ำกัน ๒ ปีแล้วคือใต้กระถางไม้แขวนที่ห้อยลงมา มันใช้กิ่งไม้ขัดรังยึดกับเส้นสายของใบไม้แขวนอย่างแข็งแรง พร้อมกับซ่อนรังไว้หลังสายห้อยที่เป็นเหมือนม่านคลุมนั่นเอง
ส่วนนกกินปลีอกเหลืองเป็นปีแรกที่ผมเห็นมันมาทำรังห้อยไว้ใต้กระถางไม้แขวนห่างไปอีกกระถางหนึ่ง ลักษณะรังนกกินปลีอกเหลือง ผมเรียกเอาเองว่าเป็นทรงหยดน้ำตา (หยดใหญ่) แม้ชื่อดูดี แต่วัสดุที่ใช้นี่สิออกจะมั่ว ๆ แบบงานศิลปะสมัยใหม่สักหน่อย เพราะมีทั้งเศษดินเศษใบไม้แห้งเล็ก ๆ ยึดโยงด้วยเส้นใยทั้งใยธรรมชาติและจากสิ่งประดิษฐ์ของคนอย่างเชือกฟาง
ยุทธวิธีห้อยรังไว้กลางอากาศที่นกทั้งสองชนิดใช้นี้ช่วยป้องกันศัตรูอย่างกระรอกไม่ให้ไต่มาขโมยกินไข่ถึงรังได้ง่าย ๆ
ตอนแม่นกไม่อยู่ผมแอบไปดูและนับไข่ พบไข่สองใบจิ๋วน่ารักอยู่ในรังเหมือนกันทั้งสองชนิด ในใจก็หวังลุ้นให้ไข่ฟักเป็นตัวได้ทั้งหมด
แต่อาจเพราะนกกินปลีอกเหลืองเป็นพ่อแม่มือใหม่ รังที่ทำจึงไม่ค่อยแข็งแรง วันหนึ่งรังก็ฉีกเกือบขาดเป็นสองท่อนห้อยต่องแต่ง ผมพยายามหาอุปกรณ์มายึดรังกลับคืนรูปทรงเดิม ขณะที่แม่นกกินปลีอกเหลืองส่งเสียงโวยวายอยู่ใกล้ ๆ แต่สุดท้ายไม่สำเร็จ สองสามวันต่อมารังที่ช่วยซ่อมก็พังไป ไม่เห็นแม่นกบินกลับมาอีกเลย
เสียใจหน่อย ๆ ที่ไข่สองใบไม่มีโอกาสได้รับความรักจากแม่จนออกมาดูโลก หวังว่าปีหน้าแม่นกจะฝีมือดีขึ้น
ส่วนรังนกปรอดสวนแข็งแรงดี แม่นกมาเฝ้ากกไข่ทุกวัน เวลานั่งกกไข่ดูตัวมันจะใหญ่กว่ารังเสียอีก อดทึ่งไม่ได้ว่ามันสานสร้างรังไว้ดีจริง ๆ
พอออกจากไข่สำเร็จ พ่อแม่นกจอมขยันก็ผลัดกันบินไปหาหนอนแล้วบินกลับมาป้อนใส่ปากลูกนกทั้งสองตัวที่เบียดกันอยู่ในรังน้อย ๆ
ผมไม่ได้สังเกตพวกมันไปพักหนึ่ง เผลอแผล็บเดียวลูกนกก็โตบินทิ้งรังไปให้ว่างเปล่าเสียแล้ว
มาเช้านี้จึงประหลาดใจที่เห็นแม่นกยังบินมุดเข้าไปใต้กระถางแขวนแล้วก็บินออกมา อาจเพราะความรักของแม่ หรือว่ามันลืมไปว่าลูกนกโตแล้วก็ไม่รู้ได้ ความผูกพันกับรังเล็ก ๆ ซึ่งคงเหมือนพื้นที่ของความรัก เป็นหัวใจที่ทำให้สิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งสามารถขยายเผ่าพันธุ์
มานึกดู บ้านผมคงไม่ได้เป็นที่สร้างรังวางไข่ของพวกนกถ้าเราไม่ได้ปลูกต้นไม้ไว้ หรือถ้าเราคอยไล่นก ไม่ยินยอมเผื่อแผ่ให้มันบินผ่านไปผ่านมาในพื้นที่
เสียงร้องของเหล่านกและการปรากฏตัวของปีกกระพือไปในอากาศยังช่วยสร้างชีวิตชีวาให้แก่บ้าน
นึกไม่ออกเลยว่าจะเงียบเหงาแค่ไหนถ้าไม่มีนกและต้นไม้
กุมภาพันธ์ อย่าลืมเผื่อแผ่พื้นที่ให้หัวใจเต็มไปด้วยความรักนะขอรับ
สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
บรรณาธิการบริหารนิตยสาร สารคดี
suwatasa@gmail.com
