หัดถ์หน่วงนิ้วเท้าพับ ชงฆ์ชิด เพลาเฮย แก้สลักไหล่เพื่อพิษ ผ่อนน้อย วตันตตะบะฤทธิ์ มฤครัก ท่านแฮ มีแม่โคห้าร้อย หยาดน้ำนมถวายฯ
นายปรีดาราช
(ถอดความ) ท่านี้ใช้มือเหนี่ยวนิ้วเท้าให้น่องมาติดชิดด้านหลังของต้นขา แก้สลักไหล่ หรือบรรเทาอาการสะบักหน้าจม นี่คือฤๅษีวตันตะ ผู้มีตบะและเป็นที่รักแห่งฝูงสัตว์ มีแม่โค ๕๐๐ ตัวมาอุทิศน้ำนมถวายฤๅษีวตันตะหรืออตันตา มาจากบทละคร “รามเกียรติ์” พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ ตอนกำเนิดนางมณโฑ ว่า
๏ มาจะกล่าวบทไป
ถึงพระอตันตาฤาษี
องค์พระวชิรามุนี
พระวิสูตผู้มีตบะฌาณ
ทั้งพระมหาโรมสิงค์
ล้วนยิ่งในพรหมวิหาร
แต่ผนวชบวชมาช้านาน
ประมาณได้สามหมื่นปี
อยู่ยังหิมพานต์บรรพต
สร้างพรตอดจิตทั้งสี่
เชี่ยวชาญการกิจพิธี
กุฎีนั้นเรียงเคียงกัน ฯ
ทุกเช้าจะมีฝูงแม่โค ๕๐๐ ตัว มาหยาดน้ำนมของตนใส่อ่างแก้วถวายไว้ เมื่อฤๅษีพากันมาฉันน้ำนม มักป้อนให้นางกบตัวหนึ่งกินเป็นทานเสมอ
วันหนึ่งขณะที่ฤๅษีทั้งสี่ออกเดินป่าหาผลไม้ พบธิดาพญานาคสมสู่กับงูดิน จึงใช้ไม้เท้าเคาะสะกิดร่าง เตือนนางนาคให้สำนึกว่าเป็นถึงนาคมีชาติตระกูล ไม่สมควรกระทำเยี่ยงนี้ นางนาคผูกใจเจ็บ ย้อนไปคายพิษนาคอันมีฤทธิ์ร้ายแรงลงในอ่างแก้วใส่นม หวังสังหารหมู่เหล่าพระฤๅษี พอดีนางกบเห็นเข้า ด้วยความกตัญญูจึงกระโจนลงอ่างนมพิษ เลยลอยตายคาอยู่ในนั้น
บรรดาฤๅษีกลับมาเห็นจึงชุบชีวิตขึ้นมาซักถาม ว่าทั้งที่ป้อนนมให้กินทุกวัน ไม่เคยปล่อยให้อดอยากเลย เหตุไฉนนางกบจึงตะกละตะกรามเยี่ยงนี้ ครั้นได้รู้ความจริง พระฤๅษีนึกเมตตาในความกตัญญู จึงชุบให้นางกบกลายร่างเป็นสตรีเลอโฉม แล้วตั้งชื่อว่านางมณโฑ ต่อมาได้เป็นชายาของทศกัณฐ์ เจ้ากรุงลงกา
…
บทความชุด “ตามรอยฤาษีดัดตน” มีต้นทางจากหนังสือ ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน โดยตัดทอนและปรับเนื้อหาใหม่ให้เหมาะกับการเผยแพร่ในสื่อออนไลน์ รวมถึงเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูลใหม่ หรือข้อคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังจากที่หนังสือตีพิมพ์แล้ว
ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน
รางวัลชมเชย กลุ่มหนังสือสวยงาม จากการประกวดหนังสือดีเด่น ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)
เรื่อง : ศรัณย์ ทองปาน / จิตรกรรมดิจิตัล : สุทธิชัย ฤทธิ์จตุพรชัย
สำนักพิมพ์เมืองโบราณ ๒๕๖๔
ปกแข็ง ๑๘๔ หน้า ๖๙๐ บาท
จากต้นฉบับลายเส้นฝีมือชั้นครูสมัยรัชกาลที่ ๓ อายุเกือบสองศตวรรษ คลี่คลายด้วยเทคโนโลยีดิจิตัล สอดประสานกับฝีมือศิลปินร่วมสมัย ก่อกำเนิดเป็นภาพจิตรกรรมไทยฤๅษีดัดตนชุดใหม่ที่งามวิจิตรทั้ง ๘๐ ท่า รวบรวมไว้อย่างครบครันในรูปเล่มหนังสือปกแข็ง ฤๅษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชนโดยสำนักพิมพ์เมืองโบราณ ตีพิมพ์คู่กับคำโคลงประจำภาพสำนวนดั้งเดิม และการถอดความเป็นภาษาปัจจุบัน พร้อมบทนำเสนอการศึกษาประวัติศาสตร์และความสืบเนื่องขององค์ความรู้ อันนับเนื่องเป็นหนึ่งใน “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ”
สั่งซื้อหนังสือ
