๏ ชฎิลดาบสเบื้อง แบบฉบับ ยืนยกขาขวาทับ เข่าซ้าย ประนมหัดถ์ดัดกายกลับ เบือนบิด ตนแฮ ลมขัดข้อเข่าร้าย เร่งร้างห่างศูนย์ฯ
พระยาอัษฎาเรืองเดช
(ถอดความ) ฤๅษีชฎิลเป็นต้นตำรับของท่ายืนยกขาขวา พับขึ้นมาวางเหนือเข่าซ้าย พร้อมกับประนมมือ ดัดกายกลับไปมา ท่านี้ใช้บรรเทาลมเข่าขัด
ในหนังสือพจนานุกรม “อักขราภิธานศรัพท์” ของหมอบรัดเลย์ (D. B. Bradley) พิมพ์ครั้งแรกสมัยต้นรัชกาลที่ ๕ เมื่อปี ๒๔๑๖ เก็บคำว่า “ลมเข้าข้อ” ไว้ โดยอธิบายว่า “คือลมที่อยู่ในตัวคน เขาว่ามันไปทั่วตัวแต่มันเข้าในข้อนั้น” ซึ่งอ่านแล้วชวนให้นึกถึง “ลมขัดข้อเข่า” ในโคลงบทนี้ และคงเป็นคำอธิบายสาเหตุของอาการปวดเข่าตามทฤษฎีการแพทย์แผนโบราณ
ท่านชฎิลเป็นฤๅษีอีกตนหนึ่งจากบทละคร “รามเกียรติ์” พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ เมื่อหนุมาน องคต และชมพูพาน ล่วงหน้ามาสืบข่าวดูเส้นทางเดินทัพ จึงเข้าไปสอบถามหนทางที่จะไปยังกรุงลงกาจากฤๅษีชฎิล ท่านอธิบายเส้นทางว่ากันดารนัก ต้องข้ามเขาลงห้วย จากอาศรมของท่านต้องเดินทางต่อไปอีก ๑๕ โยชน์ (คิดเป็น ๑ แสน ๒ หมื่นวา เทียบเท่า ๒๔๐ กิโลเมตร) จะถึงภูเขาเหมติรัน อันเป็นท่าที่จะข้ามทะเลไปเกาะลงกา
๏ เมื่อนั้น พระมหาชฎิลฤๅษี แจ้งว่าทหารพระจักรี ยินดีดั่งได้โสฬส ปางนี้อสูรหมู่มาร จะวายปราณสิ้นโคตรวงศ์หมด ด้วยเดชพระนารายณ์ทรงยศ ทศทิศจะสุขสำราญใจ จึ่งว่าลงกานี้ไปยาก แสนลำบากข้ามห้วยเหวไศล กำหนดแต่ที่นี้ไป ได้สิบห้าโยชน์คณนา จะถึงซึ่งเขาหนึ่งนั้น ชื่อเหมติรันภูผา อยู่ริมมหาคงคา เป็นท่าข้ามไปเมืองมารฯ
…
บทความชุด “ตามรอยฤาษีดัดตน” มีต้นทางจากหนังสือ ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน โดยตัดทอนและปรับเนื้อหาใหม่ให้เหมาะกับการเผยแพร่ในสื่อออนไลน์ รวมถึงเสริมบางประเด็นที่มีข้อมูลใหม่ หรือข้อคิดเห็นเพิ่มเติมภายหลังจากที่หนังสือตีพิมพ์แล้ว
ฤาษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชน
รางวัลชมเชย กลุ่มหนังสือสวยงาม จากการประกวดหนังสือดีเด่น ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๕ ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)
เรื่อง : ศรัณย์ ทองปาน / จิตรกรรมดิจิตัล : สุทธิชัย ฤทธิ์จตุพรชัย
สำนักพิมพ์เมืองโบราณ ๒๕๖๔
ปกแข็ง ๑๘๔ หน้า ๖๙๐ บาท
จากต้นฉบับลายเส้นฝีมือชั้นครูสมัยรัชกาลที่ ๓ อายุเกือบสองศตวรรษ คลี่คลายด้วยเทคโนโลยีดิจิตัล สอดประสานกับฝีมือศิลปินร่วมสมัย ก่อกำเนิดเป็นภาพจิตรกรรมไทยฤๅษีดัดตนชุดใหม่ที่งามวิจิตรทั้ง ๘๐ ท่า รวบรวมไว้อย่างครบครันในรูปเล่มหนังสือปกแข็ง ฤๅษีดัดตน มรดกภูมิปัญญาจากบรรพชนโดยสำนักพิมพ์เมืองโบราณ ตีพิมพ์คู่กับคำโคลงประจำภาพสำนวนดั้งเดิม และการถอดความเป็นภาษาปัจจุบัน พร้อมบทนำเสนอการศึกษาประวัติศาสตร์และความสืบเนื่องขององค์ความรู้ อันนับเนื่องเป็นหนึ่งใน “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ”
สั่งซื้อหนังสือ
