เรื่อง : ภาริญช์ โอภาสเสรีผดุง
ภาพ : ณัฏฐวุฒิ เทียนธีระบุญญา
“หากแมวคิดจะครองโลก ก็ปล่อยให้แมวครองไป
เวลานี้ข้าพเจ้าสนใจอยู่เพียงเรื่องเดียว
คือ… ทำอย่างไรถึงจะได้ครองใจแมว”
ประโยคสุดคลีเชเห็นผ่านตาบ่อยบนโลกโซเชียลมีเดียแทบทุกครั้งที่มีการกล่าวถึง “แมว” เจ้าตัวแสบขนฟูพร้อมเสียงร้องเหมียวๆ ชวนใจละลาย จนต้องยอมนั่งลงเกาพุงลูบคางให้ แม้จะหาที่มาประโยคข้างต้นไม่ได้ และเราจะครองใจแมวได้จริงหรือไม่ แต่สิ่งหนึ่งที่ชัดเจนคือ แมวกำลังจะครองโลกแล้วจริงๆ
ย้อนประวัติศาสตร์กลับไปกว่า 1,000 ปี จากสัตว์เทพเจ้าในยุคอียิปต์โบราณ เริ่มมาอยู่อาศัยกับมนุษย์ จากนั้นกระจายตัวไปยึดครองใจผู้คนตั้งแต่โซนเมดิเตอร์เรเนียน ยุโรป มาจนถึงเอเชีย ในที่สุดภารกิจก็สำเร็จ แมวกลายเป็นเจ้านายตัวแสบที่เราพร้อมทุ่มเทให้ทุกอย่าง
ปัจจุบันมีแมวอาศัยร่วมโลกกับเราประมาณ 600-1,000 ล้านตัว เมื่อเทียบกับประชากรโลกราวๆ 8,000 ล้านคน นั่นหมายความว่าถ้ามนุษย์ 1 ใน 8 คนรับแมวไปเลี้ยงเป็นเจ้านายที่บ้าน 1 ตัว แมวทุกตัวก็จะมีที่อยู่อาศัย แต่ความจริงแล้วไม่ใช่แมวทุกตัวจะได้เป็นเจ้านายในบ้านอุ่นๆ ไม่ต้องทนนอนบนพื้นคอนกรีตเย็นๆ ข้างนอกหรือเพิงริมถนน
“แมวจรจัด” เป็นอีกปัญหาหนึ่งที่เราเห็นกันมาตลอด แม้ไม่ใช่ทุกคนจะชอบแมวเป็นทุนเดิม แต่ในฐานะที่เมืองควรเป็นพื้นที่สำหรับความหลากหลาย ก็ควรมีพื้นที่สำหรับสัตว์ด้วยเช่นกัน
ปัญหาแมวจรจัดไม่ใช่แค่เรื่องที่อยู่อาศัย แต่ยังเกี่ยวข้องกับการขาดนโยบายรองรับ ทำให้เกิดปัญหาอื่นๆ ตามมา เช่น การแพร่เชื้อโรคหรือโรคติดต่อทั้งจากแมวสู่แมวหรือแมวสู่มนุษย์ การออกลูกครั้งละจำนวนมาก และความไม่เป็นระเบียบ
๑.
เสียงร้องเหมียวๆ กับภาพความวุ่นวายของแมวเด็ก แมวโต แมวดำ แมวส้ม แมวขาว สามสี ลายสลิด รวมถึงแมวพิการ พากันกระโดดโลดเต้น แย่งชิงขนมแมวเลีย บ้างก็แอบหลับตามมุมที่ตัวเองสบายใจ สิ่งเหล่านี้คือภาพแรกที่เห็นเมื่อก้าวเท้าเข้าสู่ “Catster by Kingdom of Tigers” อาคารทาวน์เฮ้าส์ขนาด 1 คูหา สูง 4 ชั้น ซึ่งปรับพื้นที่ 3 ชั้นแรกเป็นคาเฟ่แมว และชั้นบนสุดสำหรับแมวป่วยต้องดูแลใกล้ชิด
แม้แมวที่นี่มีหลากหลายสายพันธุ์ แต่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกันคือ ทุกตัวเคยเป็นแมวจรจัด ผ่านประสบการณ์ชีวิตจัดหนักก่อนมาเป็นแมวน่ารักขนฟูหนานุ่ม พร้อมให้เราอุ้มกลับบ้าน
“ตอนแรกเราเจอแมวจรจัดก็ไปฝากไว้ตามโรงพยาบาลสัตว์ โรงแรมแมว หรือบ้านอาสาสมัคร ค่าใช้จ่ายรวมๆ กันแล้วสร้างที่นี่ได้ เลยตัดสินใจทำศูนย์รวมเด็กๆ ขึ้นมา ที่นี่เหมือนธุรกิจจิตอาสา รวมคนรักแมวมาช่วยกัน และยังมีคนช่วยอุดหนุนซื้อสินค้า เพราะฉะนั้นเงินทุกบาทที่เราเลี้ยงแมวจรจัดมาจากทุกคนที่อยากช่วยแมว” นัชญ์ ผู้ก่อตั้ง Catster by Kingdom of Tigers เล่าถึงจุดเริ่มต้นของคาเฟ่แมวแห่งนี้
ร้าน “Catster by Kingdom of Tigers” คือคาเฟ่แมวจรจัด ตั้งอยู่ที่อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ก่อตั้งโดย นัชญ์ ประสพสิน เจ้าของเพจ “ทูนหัวของบ่าว” เป็นอีกสถานที่หนึ่งซึ่งอยากมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหาแมวไร้บ้านในประเทศไทยด้วยการเปิดพื้นที่ให้ผู้สนใจเข้ามาใกล้ชิดกับแมวจรจัดมากขึ้น
ลองใช้เวลาหนึ่งวันหรือไม่กี่ชั่วโมงกับเหล่าน้องแมวในคาเฟ่ เผื่อจะโดนตกกลับบ้านไปสักตัวสองตัว บทบาทหลักของที่นี่คือการรับแมวไร้บ้านมาเลี้ยงดู พร้อมเปิดเป็นคาเฟ่ที่ทุกคนสามารถแวะเวียนเข้ามานั่งเล่นกับน้องแมว หากถูกใจตัวไหนก็ติดต่อขอรับกลับไปเลี้ยงได้ ปัจจุบันคาเฟ่นี้มีแมวในการดูแลกว่า 1,000 ตัว แบ่งเป็นสามกลุ่ม คือ
กลุ่มแรกที่อยู่ในคาเฟ่พร้อมพากลับบ้าน
กลุ่มสองอยู่ใน Catster สนาม รอต่อคิวเข้ามายังคาเฟ่แห่งนี้
และกลุ่มสามซึ่งกระจายอยู่ตามบ้านอาสาสมัคร รอเข้าโซนสนาม
๒.
แม้จังหวะแรกที่ก้าวเท้าเข้ามาจะตกใจกับแมวจำนวนมากซึ่งเดินมาทักทาย พันแข้งพันขา ประหนึ่งกำลังถามว่า “นุด บ้านมีแมวยัง พาเรากลับไปด้วย” แต่เมื่อรู้ว่ามีแมวอีกหลายตัวที่ยังไม่ได้เข้ามาอยู่ในนี้ ทำให้เราตระหนักว่าปัญหาแมวจรจัดเป็นเรื่องใหญ่มากสำหรับเมืองไทยในตอนนี้ แต่ผู้คนอาจยังไม่นึกถึงมากนัก
จากข้อมูลของกรมปศุสัตว์ ปี 2559 พบว่า ทั่วกรุงเทพมหานครมีจำนวนแมวจรจัดอยู่ที่ 89,269 ตัว และเมื่อรวมกับจำนวนแมวจรจัดทั่วประเทศอยู่ที่ 474,142 ตัว นอกจากนี้มีข้อมูลเพิ่มเติมในปี 2562 ว่า จำนวนแมวจรจัดที่อยู่ในสถานะด้อยโอกาสอาจมีอยู่ราวๆ 1 ล้านตัว
แมวจรจัดจำนวนมากในความดูแลของ “Catster by Kingdom of Tigers” เกิดจากปัญหาหลักคือ การแพร่พันธุ์ที่รวดเร็ว ด้วยธรรมชาติของแมวซึ่งออกลูกได้ครั้งละสี่ถึงห้าตัว และตั้งท้องซ้ำได้เรื่อยๆ ในระยะเวลาอันสั้น
“แมวจรจัดหนึ่งตัวออกลูกได้มากกว่าห้าตัว แล้วก็ไปแพร่พันธุ์ต่อ ปริมาณจึงเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งประเทศไทยยังติดโซนสีแดงของโรคพิษสุนัขบ้า การมีแมวจรจัดเร่ร่อนอยู่ทั่วไปก็ไม่ดี เพราะฉะนั้นสนับสนุนให้ทุกคนเลี้ยงแมวระบบปิด คือเลี้ยงในบ้าน เขาจะได้ไม่ต้องไปเจอความเสี่ยงโรคติดต่อ” นัชญ์กล่าวเสริมถึงปัญหาที่เธอเจอตลอดระยะเวลา 6 ปีที่เปิดร้าน
นอกจากเรื่องการแพร่พันธุ์และโรคติดต่อ นัชญ์ยังเท้าความถึงปัญหาแมวจรจัดแต่ละตัวที่เคยเจอก่อนนำมาอยู่ที่นี่ เช่น บางตัวมาจากชุมชนที่ไม่เข้าใจการเลี้ยงแมวจึงนำมาดูแลแทน บางตัวมีเจ้าของค้ายาเสพติดและต้องคดีจนเลี้ยงดูต่อไม่ได้ นัชญ์และทีมงานก็ต้องเข้าไปช่วยเหลือดูแล บางตัวประสบอุบัติเหตุ โดนเหล็กแทงหรือรถชน เกือบเอาชีวิตไม่รอดตั้งแต่ตอนที่ไปเจอ บางตัวตาบอดหรือป่วยหนักจนหมอคาดว่าไม่รอด และยังมีแมวที่ครั้งหนึ่งเคยมีบ้านแต่ถูกทอดทิ้งเพราะปัญหาต่างๆ ไม่ว่าจะพิษเศรษฐกิจ ไปจนถึงการเลิกราของคนในครอบครัว แต่จะเคยมีอดีตอย่างไรก็ช่วยเหลือเต็มที่ ทำให้ปัจจุบันแมวที่นี่ทุกตัวกลับมาอ้วนท้วนสมบูรณ์ น่าฟัดน่าหยุมสุดๆ
๓.
หากมองมุมกว้างขึ้นในระดับเมือง อีกปัญหาหนึ่งคือ การขาดนโยบายรองรับปัญหาแมวจรจัด ทั้งการจัดสรรพื้นที่ขนาดเหมาะสมเพียงพอสำหรับจำนวนแมว ความสะอาดและการป้องกันเชื้อโรค ซึ่งครอบคลุมถึงการฉีดวัคซีนและทำหมัน นอกจากนี้ยังเกี่ยวข้องกับความร่วมมือจากภาคประชาชนเช่นกัน คือ หากจะให้ที่อยู่แมวจรจัดในชุมชน ชาวบ้านต้องเข้าใจธรรมชาติของแมวด้วย สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้การแก้ไขปัญหาแมวไร้บ้านล้นโลกดำเนินต่อไปได้
“คำว่าชุมชนก็จะมีทั้งคนรักและไม่รักแมว สมมติว่าชุมชนนี้มีคนเมตตาเยอะ เขาก็อาจจะสร้างที่อยู่เล็ก ๆ ให้และช่วยกันดูแล พาไปทำหมัน ฉีดวัคซีนไว้ก่อนเพื่อไม่ให้เกิดปัญหา แต่ชุมชนไหนมีคนไม่รักแมวเยอะ ที่เคยเจอคือวางยาน้องหรือพาไปปล่อยที่อื่น เป็นการย้ายปัญหาจากจุดหนึ่งไปอีกจุดแทน”
ในฐานะผู้ช่วยเหลือแมวไร้บ้านมานาน เราจึงถามว่าภาครัฐจะเข้ามาช่วยแก้ไขปัญหานี้ได้อย่างไร นัชญ์ให้คำตอบว่า
“ถ้าคุณเห็นความสำคัญของสัตว์เลี้ยง ควรมีงบประมาณให้เขา โดยอาจสร้างเป็นแหล่งท่องเที่ยว อย่างที่นี่คนก็แวะเวียนมาได้ เป็นเหมือนโครงการหนึ่ง shelter หนึ่งเขต หรือหนึ่งจังหวัดหนึ่ง shelter ซึ่งถ้ารัฐบาลทำอย่างนี้ได้น่าจะดี เพราะอาจเป็นการสร้างรายได้ให้คนในชุมชน เช่น จ้างคนมาเป็นพี่เลี้ยงแมว เกิดชุมชนที่เอื้ออาทรต่อสัตว์ ข้อดีอีกอย่างคือทำให้คนรู้ว่าเวลาเจอแมวจรจัดต้องทำอย่างไร พาไปไว้ตรงไหน นั่นคือสิ่งที่เราอยากให้หน่วยงานรัฐเข้ามาช่วยเหลือ สนับสนุน และส่งเสริม เพราะคนหนึ่งคนช่วยแมวทั้งโลกไม่ได้หรอก แต่ถ้าหลายคนช่วยกัน ทำได้อยู่แล้ว”
ระหว่างการสนทนาเรื่องใหญ่ระดับเมือง บรรดาน้องแมวก็เข้ามาออดอ้อนกันไม่หยุด บ้างก็ส่งสายตาอ่อย สะกิดขาเบาๆ ให้หันไปเกาพุง จนแทบจะอดใจไม่ไหวอยากขออุ้มกลับบ้านสักตัว จากความน่ารักที่ได้สัมผัสตลอดระยะเวลา 3 ชั่วโมงกว่าๆ ทำให้เราสงสัยจนต้องเอ่ยปากถามนัชญ์ว่าข้อดีของการรับแมวจรจัดไปเลี้ยงคืออะไร
“หนึ่งคือมีอยู่แล้ว ไม่ต้องไปหาซื้อ เราจะได้ประหยัดเงินส่วนนั้นไปซื้ออาหารเลี้ยงแมวดีกว่า และยังมีแมวอีกมากที่กำลังหาบ้าน เพราะฉะนั้นไม่ต้องเพาะพันธุ์แมวใหม่ก็ได้ รับแมวที่ยังไม่มีโอกาสพวกนี้ไปเลี้ยง ลองเป็นบ้าน เป็นความรักครั้งใหม่ของเขาดู ข้อดีของแมวไทยคือความอดทนสูงมาก เขาจะมีดีเอ็นเอความเป็นนักสู้สุด ๆ และไม่ค่อยมีโรคประจำสายพันธุ์ เลยแปลกใจมากที่เราไปแย่งกันเลี้ยงแมวสายพันธุ์นอก ถ้าเป็นเมืองนอกจะแย่งกันเลี้ยงแมวไทย”
เพราะแมวจรจัดก็คือ “เสือ” ตัวหนึ่ง ไม่ครวญครางเวลาเจ็บปวด แต่จะไปแอบซ่อนตัวตามมุมแทน การเลี้ยงดูแมวจึงต้องมีความใส่ใจในระดับหนึ่ง ดังนั้นการคัดเลือกทาสคนใหม่ของ Catster by Kingdom of Tigers จึงต้องมีเกณฑ์เพื่อความมั่นใจว่าแมวทุกตัวที่ส่งออกไปจะได้รับความอบอุ่นและการเลี้ยงดูที่ดีใน “บ้าน” หลังใหม่อย่างแท้จริง
“ถ้าอยากรับแมวไปเลี้ยง ให้เข้ามาที่ www.catsterclub.com เราจะมีเอกสารใบอุปการะให้กรอก 3 หน้ากระดาษ เกณฑ์เบื้องต้นคือความใส่ใจในการตอบคำถาม เป็นเหมือนแบบทดสอบจิตวิทยาเล็กน้อย ถ้าเขาตั้งใจใส่ใจรายละเอียดและหาข้อมูล ก็อาจจะเป็นคนที่ตั้งใจรับน้องไปเลี้ยงดูระดับหนึ่ง โดยคำถามเกี่ยวกับแมวทั้งหมด ก่อนจะรับแมวไปเลี้ยงเขาต้องรู้ว่าแมวกินอะไรไม่ได้ ต้องฉีดยาแบบไหน ทำหมันอายุเท่าไร แมวมีอาการแบบนี้คืออะไร”
หลังจากกรอกข้อมูลก็สามารถแวะเวียนเข้ามาพบปะน้องๆ ได้ โดยบางคนอาจจะเล็งตัวที่ต้องการไว้แล้วจากหน้าเว็บไซต์หรือโซเชียลมีเดียของ Catster by Kingdom of Tigers เราถามว่าเคยมีกรณีที่ตั้งใจจะมารับน้องตัวหนึ่ง แต่พอมาถึงกลับถูกเจ้าแมวตัวอื่น “ตก” แทนหรือไม่ คำตอบก็คือ มี
“การรับเลี้ยงแมวเป็นโชคชะตานะ เหมือนแมวเขาเลือกเรา เราไม่ได้มีสิทธิ์เลือกขนาดนั้น เลยตั้งที่นี่ขึ้นมา เพราะอยากให้คุณลองมาใช้ชีวิตกับเขา ลองดูว่าแมวอยากจะไปกับคุณไหม และคุณเองอินกับเขาจริงหรือเปล่า”
…
ยังมีแมวจรจัดที่อยู่ที่ไหนสักแห่ง และคนที่เป็นทาสแมวอยู่ที่ไหนสักแห่ง หรืออาจยังไม่ได้เป็นทาสแมวเลยก็ตาม
หวังว่าหลังจากนี้หากคุณได้พบพวกเขา แทนที่จะเดินผ่านไปเฉยๆ คุณอาจเกิดอยากคิดช่วยทำอะไรบ้าง
ไม่ใช่เพื่อใคร แต่เพื่อความสุขของ “เจ้านายตัวโปรด”
ขอขอบคุณ
- ร้าน Catster by Kingdom of Tigers
