แม่อุ๊ยกำลังทำอะไรในวัดในวันสงกรานต์ เมื่อถึงสงกรานต์ ใคร ๆ ก็มักตั้งใจไปเที่ยวเมืองเหนือเล่นสาดน้ำกัน แต่ถ้าใครเข้าไปเที่ยวทำบุญตักบาตรตามวัดในวันที่ ๑๔ เมษายน ก็จะพบภาพของแม่อุ๊ยที่กำลังประดับตุงไว้บนพระเจดีย์ทรายที่ชาวบ้านก่อขึ้นร่วมกัน

การก่อพระเจดีย์ทรายนี้ คนเหนือจะทำกันในตอนบ่ายของวันเนาว์หรือวันเน่า คือ วันที่ ๑๔ เมษายน เพราะความเชื่อตามตำนานเรื่องพระเจ้าปเสนทิโกศลก่อพระเจดีย์ทราย ๘๔,๐๐๐ องค์ ถวายเป็นพุทธะ ธัมมะ สังฆะบูชา กับเรื่องพระโพธิสัตว์ครั้งเสวยชาติเป็นทุกขตะเข็ญใจ ได้ก่อพระเจดีย์ทรายและฉีกสบงผ้าแขวนเป็นตุง พร้อมกับขอให้เสวยชาติใหม่เป็นองค์สัพพัญญู ผู้ใดตานพระเจดีย์ทรายจึงได้บุญมหาศาลเท่าจำนวนเม็ดหินเม็ดทราย อีกทั้งยังจะเป็นคนมีปัญญากล้าแข็งละเอียดเหมือนเม็ดทราย จะเกิดร่วมกับพระศรีอาริย์ มีญาติพี่น้องบริวารมาก ไปไหนไม่อดอยาก ถ้าเป็นคนแก่ก็จะมีอายุยืนยาว ส่วนหนุ่มสาวที่ก่อพระเจดีย์ทรายร่วมกัน ก็จะเป็นคู่สร้างคู่สมตลอดไป

นอกจากนี้ยังมีความเชื่อตามคติไตรภูมิว่า วิหารที่ประดิษฐานพระพุทธองค์หรือองค์พระธาตุเจดีย์นั้น เปรียบเสมือนเขาพระสุเมรุที่เป็นแกนกลางของจักรวาล โดยมีสัตภัณฑ์ (ไม้แกะสลักรูปสามเหลี่ยมที่ทำเป็นเชิงเทียน เจ็ดอัน มักตั้งอยู่ด้านหน้าฐานชุกชีพระประธาน) ที่ตั้งอยู่หน้าองค์พระเป็นดังเขาสัตภัณฑ์ทั้งเจ็ดที่ห้อมล้อมโดยรอบ และทั้งเขาพระสุเมรุและเขาสัตภัณฑ์ก็ถูกโอบล้อมด้วยนทีสีทันดรอันกว้างใหญ่ ซึ่งก็คือ อาณาบริเวณโดยรอบวัด ที่มีทรายเป็นสัญลักษณ์ของทะเลสีทันดร คนโบราณจึงเชื่อว่าทุกครั้งที่เดินเข้าในวัด ก็จะนำเม็ดทรายในวัดติดเท้าออกมาด้วย และหากไม่ขนทรายไปใช้แทน เมื่อตายไปจะเกิดเป็นเปรต เพราะคนล้านนาถือเรื่องสมบัติของสงฆ์ว่าเป็นของสูง ของศักดิ์สิทธิ์ ใครจะลักหรือทำลายไม่ได้ เป็นบาปมหันต์

การก่อพระเจดีย์ทรายตามวัดต่าง ๆ เราจึงมักเห็นก่ออยู่รอบ ๆ วิหารในวัด และตามเจดีย์ทรายเหล่านี้ ยังประดับประดาด้วยธง หรือที่คนเหนือเรียกว่า ตุง หลากสีหลากรูปแบบอีกด้วย