เยือนบ้านมอญที่เกาะเกร็ด

หลายคนเวลาอยากเที่ยวต่างจังหวัดมักนึกถึงสถานที่ที่ต้องเดินทางไกลหลายชั่วโมง ลืมไปว่าใกล้ๆ กรุงเทพฯ ก็มีที่เที่ยว ตั้งหลายแห่งให้เลือก เดินทางไม่ทันเหนื่อยก็ถึงแล้ว อย่างเกาะเกร็ดที่นายรอบรู้จะชวนไปเที่ยวคราวนี้ไง

เกาะเกร็ดเป็นแหล่งท่องเที่ยว ขึ้นชื่อของเมืองนนท์รู้จักกันดีในฐานะแหล่งชุมชนมอญที่มีชื่อเสียงในเรื่องเครื่องปั้นดินเผา และประเพณีวัฒนธรรมแบบเดิมที่ยังรักษาไว้ได้มาก เป็นที่น่าสนใจสำหรับคนต่างถิ่นต่างวัฒนธรรม ไม่ว่าจะเป็นงานสงกรานต์งานตักบาตรทางน้ำ หรือการจุดลูกหนู เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีชื่อเรื่องอาหารการกินด้วย

สามปีมานี้การท่องเที่ยวบนเกาะเกร็ด เจริญขึ้นอย่างรวดเร็ว ถ้าไปเที่ยวเสาร์-อาทิตย์ หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์จะพบ นักท่องเที่ยวมากมาย ร้านค้า ร้านอาหารก็คึกคัก นอกจากเดินเที่ยวบนเกาะแล้ว ยังมีบริการนั่งเรือพาชมรอบเกาะด้วย ส่วนการเดินทางไปเกาะเกร็ดก็ไม่ยากเย็นอะไร จะเลือกนั่งเรือด่วนเจ้าพระยาหรือนั่งรถก็ได้ ถ้าใช้ทางรถ เมื่อไปใกล้ถึงท่าเรือปากเกร็ด ให้สังเกตห้างจัสโก้ทางซ้ายมือ พอถึงห้างนี้แล้วก็เตรียมเลี้ยวซ้ายเข้าซอยแรก ขับรถเข้าไปจนถึงวัดสนามเหนือ หลังวัดจะมีท่าเรือข้ามฟากไปเกาะเกร็ด ราคาคนละสองบาท เรือจะพาเราข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาไปขึ้นฝั่งที่ท่าวัดปรมัยฯ แล้วทริปท่องเกาะเกร็ดก็เริ่มขึ้นได้

ก่อนเที่ยวเราควรรู้ข้อมูลพื้นฐาน เสียก่อนว่า เกาะใหญ่กลางแม่น้ำเจ้าพระยานี้มีพื้นที่ถึง ๒,๘๒๐ ไร่ เป็นตำบลหนึ่ง ของอำเภอปากเกร็ด แต่เดิมเกาะนี้เป็นแหลมที่ยื่นไปตามความโค้งของแม่น้ำ ต่อมามีการขุดคลองลัดเกร็ดน้อย ขึ้นในสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่แรกคลองลัดกว้างเพียงหกวา ต่อมาด้วยความแรงของกระแสน้ำที่ลัดผ่าน ทำให้ลำคลองกว้างขึ้นทุกที สภาพความเป็นเกาะจึงเด่นชัดอย่างทุกวันนี้ และคลองลัดที่ว่านี้ก็คือ แม่น้ำช่วงที่นั่งเรือข้ามฟากมานั่นเอง คำว่า "เกร็ด" ในที่นี้จึงหมายถึงลำน้ำเล็กที่เป็นทางลัด เชื่อมลำน้ำใหญ่สายเดียวกัน ทั้งสองข้าง

เกาะเกร็ดเป็นย่านชุมชนที่มีความเจริญมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย เนื่องจากเป็นเส้นทางผ่านจากปากน้ำ สู่กรุงศรีอยุธยา ในฐานะชุมทางการค้าขายและเป็นที่ตั้งด่านตรวจเรือต่าง ๆ ส่วนชาวมอญซึ่งเป็นประชากรราวครึ่งหนึ่ง ที่อาศัยอยู่บนเกาะนั้นไม่ใช่คนถิ่นเดิม แต่อพยพมาทีหลัง โดยมาสองครั้งด้วยกัน คือ ในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

จุดแรกและจุดใหญ่ที่จะพาไปเที่ยวชมคือวัดปรมัยฯ เดิมชื่อวัดปากอ่าว เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอยุธยา ถูกทิ้งร้างไปหลังเสียกรุงครั้งที่ ๒ ต่อมาพระเจ้าตากสินทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ชาวมอญมาตั้งบ้านเรือนบนเกาะนี้ ชาวมอญจึงช่วยสร้างวัดขึ้นใหม่อีกครั้ง วัดนี้ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ ๕ แล้วพระราชทานนามใหม่ว่า วัดปรมัยยิกาวาส ภายในวัดนี้มีสิ่งน่าสนใจหลายอย่าง ได้แก่ เจดีย์มุเตา เป็นเจดีย์ทรงมอญที่ริมน้ำเจ้าพระยาด้านเหนือ ปัจจุบันองค์เจดีย์ทรุดเอียงไปข้างหนึ่ง ผู้สัญจรทางน้ำจะแลเห็นเจดีย์นี้ โดดเด่นแต่ไกล เป็นเหมือนสัญลักษณ์หนึ่งของเกาะเกร็ด พระอุโบสถ หน้าบันประดับตราพระเกี้ยว ภายในตกแต่งด้วยลายปูนปั้น แบบตะวันตกผสมตะวันออก ผนังมีภาพจิตรกรรมแสดงเรื่องธุดงวัตร ๑๓ และพุทธประวัติ พระพุทธไสยาสน์ ประดิษฐานในวิหาร องค์พระมีขนาด ๙.๕๐ ม. สร้างโดยเจ้าอาวาสองค์แรก พิพิธภัณฑ์วัดปรมัยฯ มีสองชั้น ชั้นบนแสดงเครื่องสังเค็ด* และชิ้นสำคัญคือพระไตรปิฎกภาษามอญ ซึ่งมีเพียงชุดเดียวในเมืองไทย ส่วนชั้นล่างแสดงเครื่องปั้นดินเผามอญโบราณ

เรื่องเครื่องปั้นดินเผานี้ถือเป็นอีกไฮไลต์หนึ่งของการมาเที่ยวเกาะเกร็ด ด้วยคนมอญที่นี่มีฝีมือเป็นเลิศในทางนี้ มีชื่อเสียงมาแต่โบราณ เดิมทำทั้งเครื่องใช้ประเภทโอ่ง อ่าง และประเภทสวยงาม พวกกระปุก หม้อน้ำ ขัน ชาม ปัจจุบันของอย่างหลังนี้ได้รับความนิยมมากกว่า ของแบบแรกก็เลยเลิกทำกันไป ถ้าอยากดูเครื่องปั้นดินเผาให้เต็มอิ่ม ต้องไปที่ศูนย์เครื่องปั้นดินเผามอญโบราณหรือ "กวานอาม่าน" เดินไปตามทางปูนหลังวัดปรมัยฯ ประมาณร้อยกว่าเมตร ส่วนร้านขายเครื่องปั้นดินเผานั้นมีอยู่มากมายนับแทบไม่ถ้วนตามสองข้างทางเรื่อยไปจนถึงบริเวณวัดไผ่ล้อม หรือถ้าขึ้นจากท่าเรือวัดปรมัยฯ แล้วเลี้ยวซ้ายไปตามทางปูนก็จะมีร้านประเภทนี้ไปตลอดทางเช่นกัน

ช๊อบปิ้งกันแล้วนึกหิวขึ้นมาก็ไม่ต้องห่วง เพราะที่นี่มีของกินให้เลือกจนลายตา ทั้งของคาวของหวาน ทั้งตำรับมอญโบราณและตำรับชาววัง ที่ว่าตำรับชาววังเพราะแต่ก่อนเจ้านายชั้นสูงมักแวะมาที่นี่บ่อย วิชาทำอาหารจากในวังจึงแพร่มาสู่ชาวบ้าน อาหารที่ขึ้นชื่อของเกาะเกร็ดนั้นมีอยู่หลายอย่าง เช่น ข้าวแช่ ก๋วยเตี๋ยวหน่อกะลา ทอดมันหน่อกะลา และอาหารมอญต่างๆ ส่วนอาหารตำรับชาววัง เช่น หมูกระจกจิ้มน้ำพริกเผา หมี่กรอบ ขนมหันตรา ขนมผักกาด ขนมจ่ามงกุฎ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีของกินและขนมแบบไทย ๆ อีกหลายอย่างให้ลิ้มลอง ของกินพวกนี้มีขายทั่วไปตามสองข้างทางเดินปูนเล็ก ๆ ที่ว่าข้างต้น หรือตรงท่าเรือวัดปรมัยฯ ซึ่งเป็นแหล่งรวมอาหารนานาชนิดก็มีขายเช่นกัน หรือถ้าอยากนั่งสบาย ๆ ลักษณะเป็นร้านอาหารก็แวะไปที่ร้านครัวชาวเกาะหรือร้านอาหารเกาะเกร็ดก็ได้

การมาเที่ยวเกาะเกร็ดใช้เวลาแค่ ๓-๔ ชั่วโมงก็เพียงพอแล้ว นับเป็นการใช้เวลาช่วงวันหยุดพักผ่อนได้คุ้มค่าทีเดียว เพราะนอกจากได้สัมผัสชีวิตวัฒนธรรมของชาวไทยเชื้อสายมอญแล้ว ยังได้กินของอร่อยและได้ของฝากติดไม้ติดมือกลับบ้านด้วย

*ทานวัตถุที่ถวายแก่สงฆ์เมื่อเวลาปลงศพมีตู้โต๊ะเป็นต้น รวมกันถวายแก่พระสงฆ์ผู้เทศน์หรือผู้ชักบังสุกุล