Page 118 - Skd 361-2558-03
P. 118
เรอ่ื งและภาพ : ฐิติพันธ์ พัฒนมงคล
คมคา� คน (ค)ู่ ป่า ปกาเกอะญอ
พฤ โอโดเชา
ทายาทปกาเกอะญอแห่งลุ่มน�้าแม่ขาน อ�าเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ เติบโตขึ้นท่ามกลางแมกไม้ในเขตป่าต้นน้�าช้ัน 1A ด้วยวิถีคนภูเขา
ทเี่ คารพนบนอบธรรมชาต ิ ไมเ่ บยี ดเบยี นสรรพสงิ่ อยมู่ าวนั หนงึ่ ทที่ า� กนิ กลบั ถกู ประกาศทบั เปน็ เขตอทุ ยาน ซอ่ นเรน้ ดว้ ยโครงการสรา้ งเขอ่ื นแมข่ าน
เข่อื นแม่แจม่ ที่มแี ผนอพยพคนลงจากภเู ขา พฤ โอโดเชา จงึ ลุกข้ึนทวงสิทธิ์ใหช้ นเผา่ เพอ่ื อยู่รว่ มกบั ปา่ สบื ไป
เรมิ่ ดว้ ยเดนิ เทา้ จากเชยี งใหมถ่ งึ ทา� เนยี บรฐั บาล ประกาศใหผ้ คู้ นตามรายทางรบั รปู้ ญั หาของคนปกาเกอะญอ ตลอดจนเปน็ ผนู้ า� ใหค้ นชายขอบ
กลา้ เรยี กรอ้ งสิทธ์ิ บุกประท้วงการสร้างเขื่อนท่ไี มฟ่ งั เสียงชาวบ้าน
พฤ โอโดเชา กลายเป็นตัวแทนเครือข่ายกลุ่มชาติพันธุ์ที่รู้จักปรับตัว เรียนรู้เทคโนโลยี ใช้อาวุธคือกล้องดิจิทัลเก็บภาพความจริงในพื้นท ี่
เพื่อสู้กับอ�านาจภายนอกทีร่ ุกรานเผ่าพนั ธุ์ของตน
เรื่องที่ว่าขัดขวางความเจริญ ขัดขวางงานอนุรักษ์ เขามองว่าเรา วันน้ีป่าท่ีเหลือเยอะก็ท่ีบ้านปกาเกอะญอ คือความจริงท่ีไม่ถูก
เปน็ กลมุ่ ทอ่ี ยากจะอยใู่ นปา่ ปลกู ฝงั มานานแลว้ วา่ ชาวเขาตดั ไมท้ า� ลาย ท�าให้เป็นจริง เมืองไทยมีมุมอนุรักษ์ก็จริง แต่มุมใหญ่กว่าคือเรื่อง
ป่า ท้งั ทีจ่ รงิ วิถชี ีวิตชาวเขาน่ันแหละคอื ตัวอนุรักษ์ป่าไม้ เศรษฐกิจ มีภูเขาดีท่ีไหน ในเขตอุทยานกลางดอยสูงสุดจะมีลาน
เฮลิคอปเตอร์ จะสร้างเข่ือนหรือสร้างเหมืองทองคา� เขาก็เปิดให้จาก
กพ็ วกเรามแี ตไ่ ร ่ มบี า้ นกท็ า� จากไม้ไผ ่ ไมม่ เี สาไมด้ ว้ ยซา�้ หลงั คา เดิมชุมชนกะเหรี่ยงเคยอยู่ที่นั่น มันเป็นโจทย์ใหญ่ท่ีจะมาทา� ลายล้าง
มุงใบตะคร้อ วัสดุอนุรักษ์ที่สุดไม่ว่าของชนเผ่าไหน ปกาเกอะญอ กลุ่มอนุรกั ษ ์ ทา� ลายวถิ ีชีวติ แบบผม
มีบ้านอยู่ข้าง ๆ ไร่ มีแปลงผักหลังบ้าน มีสัตว์เล้ียงใกล้ ๆ มีปลาใน
ล�าห้วย มันไม่มีทางเพิ่มคาร์บอน ถ้าอยากรู้วิธีอยู่กับป่า คุณต้องมา ถา้ วถิ เี ดมิ อยกู่ บั ธรรมชาตอิ ยา่ งสอดคลอ้ ง ใหป้ กาเกอะญอหรอื คน
ศกึ ษาชีวิตแบบปกาเกอะญอ พื้นเมืองเปล่ียนมาเป็นคนในเมืองต่างหากที่จะท�าลายป่า มันก็น่าคง
วถิ เี ดมิ เปา้ หมายพฒั นาประเทศถา้ วางเปา้ พลาดไปกย็ งิ พลาด คนขา้ ง
ธรรมนูญปกาเกอะญอบอกว่า ผู้ชนะแท้จริงคือธรรมชาติ การ ทาง ชีวิตไมม่ คี วามหมาย ระหว่างทางทเี่ ดินไปกท็ �าลายล้างไปในตวั
เขา้ ใจธรรมชาตอิ ยา่ งลกึ ซง้ึ มองเหน็ วา่ ธรรมชาตติ อ้ งการบอกอะไร คอื
ทางรอดของมนุษย์ที่เราสืบทอดกันมาหลายร้อยหลายพันปี แตถ่ า้ วางเปา้ ถกู ธรรมนญู ถกู มนั กถ็ กู ตอ้ ง เอาวถิ ชี วี ติ ธรรมชาติ
ความเข้าอกเข้าใจกันและความพอดี วางเป้าอย่างนี้ การก�าหนด
ป่าสมบูรณ์อยู่ท่ีใครนิยาม ถ้านิยามแบบคนบวกมนุษย์กับโลก นโยบายหรอื กฎหมายลูกก็ไม่ไปส่แู ผนงานท่ีน�าไปสู่เรื่องเงนิ
ก็จะนิยามแบบหน่ึง แต่ถ้านิยามแบบคนที่คิดว่าไม่ต้องมีคนอย่กู ับป่า
กจ็ ะนยิ ามอกี แบบ ทฤษฎขี องคนเรยี นนเิ วศจดั จงึ มองวา่ มนษุ ยเ์ ปน็ ตวั คนเมอื งอาจจะเจรญิ ขนึ้ ๑๐๐, ๒๐๐ หรอื ๕๐๐ ป ี แตเ่ ราอยกู่ บั
อันตรายต่อธรรมชาติ ควรจะตายไปเสีย ไม่ควรอยู่ในโลกนี้ด้วยซ�้า ธรรมชาติต่อไป เขาด�าน�้าลงไปฆ่ากันตาย ก็ข้ึนมากินข้าวของเราต่อ
เรียกว่าเขียวนิยมหรือเขียวจัด แต่ผมมองว่ามันต้องเป็นสูตรท่ีมีคน เราย่ังยืนอยู่กับแม่น�้าท่ีสะอาดตลอดกาล ไม่เหมือนคนอยู่โรงงาน
อยู่กับป่า คุณจะแยกมนุษย์ออกจากธรรมชาติไม่ได้เพราะมนุษย์เป็น ตอ้ งผลติ นา�้ ใหด้ ขี น้ึ มาทหี ลงั แสดงวา่ เขาเจรญิ แลว้ ยคุ ตอ่ ไปกล็ ม่ สลาย
ส่วนหนึง่ ของธรรมชาติ สดุ ทา้ ยก็มาดม่ื น้า� ปรกติเหมือนเรา เรารออยจู่ ดุ เดิม
116 มนี าคม ๒๕๕๘
